Aktuale
Kërkesa e lartë rrit çmimet e banesave

Sipas Bankës së Shqipërisë, kërkesa për banesa u rrit gjatë vitit në Tiranë dhe bregdet. Një pronë shitet mesatarisht për 10 muaj, ndërsa familjet që kanë kredi thonë se ajo zë 30 % të të ardhurave
Pjesa e parë e vitit regjistroi rritje të kërkesave në tregun e pasurive të paluajtshme, ndërsa me rritje ka shkuar edhe çmimi i banesave në kryeqytet. Raporti i Stabilitetit Financiar i 6-mujorit të parë, i publikuar nga Banka e Shqipërisë vë në pah se indeksi i çmimit të banesave në rang vendi shënoi rritje me përkatësisht 8.1% në krahasim me gjysmën e dytë të vitit të kaluar. Sipas vrojtimit, në rritje kanë ndikuar përveç Tiranës, edhe bregdeti. Agjentët imobiliarë dhe firmat e ndërtimit të intervistuara në vrojtim janë shprehur që koha mesatare e shitjes së pronave në rang vendi gjatë gjashtëmujorit të parë të vitit ishte mesatarisht 10 muaj ose rreth 2.2 muaj më e shkurtër sesa në gjashtëmujorin e dytë 2017. Anketimi tregon se rreth 75% e pronave për banim dhe përdorim janë blerë me hua bankare. Kostoja relative e pagesës së kredisë për blerje pasurie të paluajtshme ka rënë, duke reflektuar kushte financiare më të lehtësuara për blerjen e pronave të paluajtshme nga këndvështrimi i huamarrësit. Të dhënat e sektorit bankar për gjysmën e parë të vitit tregojnë një nivel pothuaj të pandryshuar të tepricës së kredisë për blerje pasurish të paluajtshme, të shoqëruar me rënie të lehtë të normave të interesit të kësaj kredie.
Kreditë
Kërkesa e individëve për kredi për pasuri të paluajtshme ka shfaqur rritje dhe kushtet për miratimin e kredisë për këtë lloj kredie dhe këtë kategori huamarrësish raportohen më të lehtësuara kurse koha mesatare e shitjes së pronave në rang vendi ishte 10 muaj rreth 2.2 muaj më e shkurtë se 6 mujori II 2017. Kurse nga këndvështrimi i ofertës sipas BSH kjo ka ndodhur në kushtet kur INSTAT raporton rritje të qenësishme të sipërfaqes dhe numrit të lejeve në ndërtim për objekt banimi. “Vëllimet e shitjeve janë rritur vetëm për zonat periferike të Tiranës dhe kanë shënuar rënie në zonat e tjera të kryeqytetit në bregdet dhe në zonat e tjera të vendit. Teprica e kredisë për ndërtimin ka rënë duke ulur peshën e saj në totalin e kredisë për bizneset dukshëm në nivelin mesatar prej 20 për qind të regjistruar gjatë 2007-2011. Cilësia e kredisë për pasuri të paluajtshme është përmirësuar” vlerëson BSH në referuar raportit e Stabilitetit Financiar për 6-mujorin e parë të vitit. Gati një e treta e familjeve shqiptare kanë një hua për të shlyer, kryesisht ndaj bankave. Banka e Shqipërisë gjatë një anketimit me rreth 1200 familje në të gjithë vendin për testuar qëndrueshmërinë e tyre financiare gjeti se në tremujorin e dytë te 2018 këstet mujore për shlyerjen e huave në familje zënë 10 deri mbi 30 për qind të te ardhurave mujore. Sipas vrojtimit rreth 28% e familjeve deklaruan se kanë hua për të paguar dhe kjo peshë ka mbetur e njëjtë krahasuar me gjashtëmujorin e kaluar dhe me një vit më parë, por nën mesataren historike të vlerave të vrojtimit. Rreth 60% e familjeve huamarrëse deklarojnë se “aftësia e tyre paguese” nuk ka ndryshuar, ndërsa pjesa tjetër deklarojnë kryesisht përkeqësim krahasuar me 6-mujorin paraardhës dhe një vit më parë. Niveli i përgjithshëm i të ardhurave dhe i shpenzimeve të familjeve është rritur gjatë periudhës së vrojtuar, por rritja e shpenzimeve ka qenë më e theksuar, duke rezultuar në ngushtim të balancës financiare (të ardhura – shpenzime). Sipas analizës së Bankës, kjo strukturë ka vijuar të zhvendoset në favor të huamarrjes formale, krahasuar me gjashtëmujorin e kaluar dhe me një vit më parë. Në përbërjen e tepricës sipas monedhës, rezulton se 84% e saj deklarohet në lekë dhe 16% në euro. Sipas qëllimit të përdorimit, rreth 35% e tepricës së huas deklarohet për blerjen ose riparimin e një prone, 41% për zhvillimin e një biznesi dhe vetëm 5% për konsum. Gjatë periudhës së vrojtuar, teprica e huas me qëllim zhvillimin e një biznesi ka qenë në rritje, ndërsa për dy zërat e tjerë ka rezultuar në rënie. Familjet huamarrëse vlerësojnë rënie të këstit të huas gjatë periudhës referuese, duke reflektuar prirjen rënëse të normës së peshuar të interesit të kredisë për individët. Për gjysmën e dytë të vitit 2018, shumica e familjeve huamarrëse (rreth 74%) nuk presin ndryshim të aftësisë së tyre paguese, ndërsa balanca neto e pjesës tjetër të të pyeturve tregon për një përkeqësim të lehtë. Mundësia për të marrë hua gjatë pjesës së dytë të vitit 2018, vlerësohet pothuaj e njëjtë krahasuar me gjashtëmujorin e kaluar, por në rënie krahasuar.
Sektori bankar
Banka e Shqipërisë nënvizoi se aktiviteti i sektorit bankar ka qenë përgjithësisht më i ngadalësuar gjatë periudhës. “Përmirësimi i cilësisë së kredisë ka vijuar por me ritme më të ulëta, treguesit e performancës janë në nivele të mira. Ndikimi i ecurisë së kursit të këmbimit ka qenë i rëndësishëm. Gjendja financiare dhe huamarrja e familjeve dhe bizneseve ishte e ngjashme me periudhën e kaluar. Nivelet e huamarrjes konsiderohen të përshtatshme dhe kërkesa e tyre për hua në periudhën e ardhshme rezulton sërish e moderuar. Raporti i kredive me probleme sipas BSH nuk ka ndryshuar por mbetet më i mirë se një vit më parë. Kontributi i fshirjeve më i vogël dhe ka nevojë të përforcohen format e tjera të zgjidhjes së kredive. Rreziqet e tregut veçanërisht në komponentin “e tërthortë” mbeten të pranishëm dhe kanë nevojë për monitorim të vazhdueshëm. Rreziku i likuiditetit është i ulët por ndikimi në eficencën e veprimtarisë duhet vlerësuar me kujdes.
Çmimet e banesave në 32 zonat e Tiranës
Sipas zonave kadastrale të Tiranës, qendra dhe zonat më të lakmuara (ish-blloku, Rruga e Elbasanit, Stadiumi “Selman Stermasi”, kanë pësuar rritje, ku çmimi për metër katror ka shkuar plus 120 euro. Ndërkohë, duke shkuar sa më larg vijës së verdhë të kryeqytetit, çmimi është rritur me 50-70 euro. Çmimet nuk janë reflektuar vetëm nga kërkesë-oferta, por edhe një sërë taksash që bashkia e Tiranës dhe qeveria kanë vendosur për ndërtuesit. Mjafton të përmendim dyfishimin e taksës së infrastrukturës nga 4 në 8 për qind, si dhe detyrimin që 3 për qind e sipërfaqeve ndërtimore të shkojë për strehim social, që ndërtuesit automatikisht të rrisin çmimet.
