Wilson Kokalari, një inxhinier i shquar shqiptaro-amerikan, luajti një rol vendimtar në fluturimin e Apollo 11 që e dërgoi njeriun e parë në Hënë.

Kokalari, i lindur në Gjirokastër, Shqipëri, ishte rreth një vjeç kur familja e tij u zhvendos në Nju Jork. Babai i tij ishte një biznesmen, por Wilson Kokalari vendosi të ndjekë ëndrrën e tij për t’u bërë inxhinier. Ai ishte shumë i përfshirë në punën e jashtëzakonshme teknologjike dhe inxhinierike që përgatiste fluturimet historike të programit Apollo, shkruan Illyriapress.com, përcjellë Ndërtimi.info.

Bota dinë shumë për Neil Armstrong dhe Buzz Aldrin, por suksesi i tyre bazohet në punën e palodhur të njerëzve të guximshëm dhe të pasionuar të asaj ushtrie të vogël të inxhinierëve, shkencëtarëve dhe punonjësve të NASA-s që e bënë ëndrrën të bëhet e vërtetë.

Një inxhinier shqiptar prapa fluturimit amerikan: Neil Armstrong, komandanti i Apollo 11, anije kozmike që zbriti në Hënë, bëri historinë kur, së pari, duke vendosur këmbë në “tokë të largët”, në vitin 1969, tha: “Një hap i vogël për njeriun, por një kërcim gjigant për njerëzimin. ”

Njerëzimi sapo kishte vërtetuar se jo vetëm që ishte e mundur të udhëtonin në hapësirë, por edhe të aderonin ndoshta në planetë të tjerë; teknologjia kishte ndryshuar rrënjësisht në pikën e garës me imagjinatën dhe ishte e lehtë të ëndërroje për pushtime të tjera më të largëta. Sidoqoftë, deri në momentin kur publikut iu ofrua lajmi dhe pikëpamjet, vetëm një grusht njerëzish kishin një ide të mirë se sa afër Amerikës ishte ky “kërcim gjigant”.

Një nga ata pak që dinte të gjitha për këtë ishte një inxhinier shqiptaro-amerikan, Wilson Kokalari, i ngarkuar me programimin e testit përfundimtar të të gjithë sistemit Apollo, procedurë paraprake e aventurës ndërplanetare. 45 vjet pasi filloi të punojë për programin më të fshehtë dhe më të madh teknologjik në botë dhe 38 vjet pas udhëtimit historik në Hënë, Wilson Kokalari ra dakord të ketë një intervistë ekskluzive me gazetën Illyria, me ftesë të botuesit të tij Vehbi Bajrami . Ai vizitoi redaksinë, së bashku me motrën e tij, Lumton, gruan e aktivistit të mirënjohur shqiptar, Hamdi Oruçit.

Wilson Kokalari ishte më pak se 2 vjeç kur familja e tij emigroi në Shtetet e Bashkuara, nga Gjirokastra në Shqipërinë e Jugut. Një anëtare e spikatur i familjes së tij dhe një nga intelektualet e para femër e Shqipërisë, Musine Kokalari, u ekzekutua nga komunistët.

Që nga fillimi, ndryshe nga shumë imigrantë të tjerë, babai i tij Hilmi Kokalari testoi me sukses aftësinë e tij të biznesit, duke shitur ullinj dhe djathë të sjella nga Shqipëria. Udhëtimi i tij biznesor pothuajse i kushtonte shumë, kur në 1939 ai u kthye në SHBA vetëm pak ditë para se të ndodhte pushtimi italian. Lufta dhe pastaj izolimi komunist i dhanë fund tregtisë dhe ai u përqendrua në biznesin e pasurive të paluajtshme. Në vitet ’50 ai kishte siguruar një numër të madh ndërtesash në Manhattan. Mund të përfytyrosh vetëm pasurinë e familjes së tij sot, nëse ata kishin ecur në hapat e të atit të tyre. Por djemtë e tij kishin plane të tjera dhe përfundimisht vendosën t’i shisnin ndërtesat.

Në vend që të përpiqej të bëhej një lloj Donald Trump, Wilson Kokalari (dhe vëllai i tij) vendosën të studionin inxhinieri. Wilson mori pjesë në Universitetin Perdue, më e mira për ata që duan të bëhen astronautë. Edhe Neil Armstrong, komandanti i ardhshëm i Apollo 11, u diplomua nga ky universitet.

Mbërritja në Hënë, gara e nxehtë e Luftës së Ftohtë: Në prill të vitit 1961, sovjetikët dërguan njeriun e parë në Hapësirë ​​dhe në kuadër të Luftës së Ftohtë, ndikimi i propagandës së një ngjarjeje të tillë ishte e jashtëzakonshme. Një muaj më vonë, Presidenti Kennedy, në fjalimin e tij historik në Kongres, premtoi se “para se dekada e tanishme të mbarojë, njeriu do të shkojë në Hënë dhe do të kthehet në tokë i sigurt dhe i shëndoshë”.

Në vitet në vijim, NASA do të punësonte 400 mijë njerëz dhe do të shpenzonte 24 miliardë dollarë. Në këtë kuadër, mijëra kompani ofrojnë të bëhen kontraktorët kryesorë të NASA-s. Dy kompani private morën kontratën për ndërtimin e pjesëve kryesore të anije kozmike që do të bënin udhëtimin në Hënë: “Aviation North American” nga Kalifornia do të ndërtonte Modulin e Shërbimit të Komandës – CSM të Apollo, ndërsa “Grumman Aircraft Engineering Corporation” Nga Long Island, Nju Jork, mori përsipër ngritjen e Modulit Hënor ose Modulit të Udhëtimit Hënor – LEM).

Wilson Kokalari është një nga pak njerëz që kanë punuar për të dyja këto kompani. Projekti ishte i madh dhe së paku katër kompani të tjera do të kontraktoheshin nga NASA, për të ndërtuar nën-sistemet e anijes hapësinore. Inxhinieri i lindur në Shqipëri kishte një rol kyç në këtë projekt. Ai ishte kontrolluesi kryesor i sistemit në tërësi. Ai shkroi Projektin Inxhinierik të Raportit, një hap vendimtar në këtë proces. Pas përfundimit, nënsistemet duhej të testoheshin se si punonin. Pastaj sistemi do t’i  nënshtrohej testimit; Atëherë ai do të testohej elektronikisht duke simuluar se si do të funksiononte në hapësirë, pa astronautët brenda anijes. Në fund, në të gjithë sistemin, anije kozmike do të testoheshin, këtë herë me astronautët brenda anijes. Pa sukses në këto teste nuk do të kishte licencë për të lënë terrenin. Ky libër në faqe të pare kishte emrin e tij dhe pasi që atëherë u konsiderua sekret shtetëror, as Kokalari madje nuk mund ta mbante.

Astronautët e parë që hynë në Hënë, si një shenjë mirënjohjeje për punën e jashtëzakonshme të atyre që bënë të mundur këtë fluturim historik, morën me vete një pllakë, me emrat dhe nënshkrimet e anëtarëve të ekipit teknik, duke përfshirë Wilson Kokalarin. Ata i vendosën në Hënë, ashtu siç bënë me flamurin amerikan.

Çudia e tetë e botës: Kokalari tregonte se si babai i tij ishte shumë i çuditur dhe se nuk besonte për një udhëtim në Hënë. “Sigurisht, sigurisht, do të shkosh” tregonte ai fjalët ironike të babait të tij në intervistën për Illyria Press. Megjithatë, babai i tij kishte vdekur në vitin 1964 dhe nuk mundi ta mbërrinte këtë sukses të djalit të tij dhe mbarë njerëzimit.

Duke folur për financa, jeta e tij do të ishte shumë e ndryshme dhe shumë më e dobishme nëse ai do të vendoste të merrej me menaxhimin e ndërtesave që familja e tij i kishte në Manhattan. Ndër dokumentet në posedim të tij, ishte një deklaratë në të cilën një menaxher shpjegon arsyet pse inxhinierit Kokalari do t’i jepej një rritje e pagës prej 25 cent në orë. Përveç certifikatave në vlerësimin e punës së kryer nga ana e profesionistëve të përkushtuar, ka dokumente që dëshmojnë pagesën modeste të pranuar për një punë të tillë të madhe të kryer gjatë atyre viteve. Kokalari vdiq mëngjesin e 23 marsit të vitit 2014 pas një sëmundjeje të shkurtër por të rëndë. /Ndertimi.info/