Connect with us

Aktuale

I kërcënuar nga hidrocentralet, lumi “Vjosa” zbulon sekretet e tij

Published

on

Një ekip ndërkombëtar shkencëtarësh ka regjistruar gjatë një ekspedite të shkurtër qindra gjallesa të reja në lumin Vjosë, dy prej të cilave të panjohura më parë për shkencën- një zbulim i jashtëzakonshëm që shton zërat për mbrojtjen e basenit të tij nga projektet për ndërtimin e hidrocentraleve.

Në prill të këtij viti, rreth 30 shkencëtarë nga katër vende europiane u zhvendosën për një javë pranë fshatit Poçem në luginën e Vjosës në jug të Shqipërisë – e cila sipas aktivistëve mjedisorë kërcënohet nga projektet e qeverisë shqiptare për ndërtimin e hidrocentraleve – për të hulumtuar biodiversitetin e pastudiuar më parë të lumit dhe për të vlerësuar transportin e sedimenteve, çfarë përcakton dhe jetëgjatësinë e digave të projektuara në rrjedhën e tij, shkruan REPORTERI.AL.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

“Është e pabesueshme çfarë kemi zbuluar vetëm në një javë,” u shpreh Fritz Schiemer nga Universiteti i Vjenës gjatë prezantimit të gjetjeve të martën në Tiranë, duke iu referuar zbulimit të një lloji të ri peshku dhe të një insekti ujor të panjohur më parë nga shkencëtarët.

Gjatë ekspeditës së tyre, ekipi i shkencëtarëve ka regjistruar 300 lloje gjallesash të ndryshme në Vjosë, përfshirë 41 lloje speciesh që janë gjetur për herë të parë në Shqipëri, duke e renditur lumin që buron në malet e Pindit në Greqi dhe derdhet në detin Adriatik, si një prej lumenjve me rëndësi Europiane për sa i përket biodiversitetit.

Sipas shkencëtarëve, lugina Vjosës përbën një habitat për shumë lloje kafshësh dhe bimësh që janë shumë të rralla ose janë zhdukur fare nga lumenjtë e tjerë të Evropës. Megjithatë, shumë prej këtyrë gjallesave tashmë kërcënohen të zhduken nga ndërtimi i planifikuar i hidrocentralit të Poçemit dhe ai i Kalivaçit.

Pavarësisht premtimit elektoral të kryeministrit Rama për shpalljen e Vjosës park kombëtar dhe ndalimin e ndërtimit të hidrocentraleve, në korrik 2015, Këshilli i Ministrave i hapi rrugën procedurës për dhënien me koncesion të hidrocentralit të të Poçemit, megjithë kundërshtinë e aktivistëve mjedisorë dhe atë të banorëve që jetojnë përgjatë rrjedhës së lumit.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Në nëntor 2016, Ministria e Energjisë njoftoi dhënien e lejes për ndërtimin e hidrocentralit  dhe nënshkrimin e kontratës me kompaninë turke “Kovlu Energji”.

Një mua më vonë, tre organizata mjedisore –  EcoAlbania nga Shqipëria, Riverëatch nga Austria dhe EuroNatur nga Gjermania – ngritën një padi gjyqësore kundër projektit të Poçemit.

Në një vendim të paprecedentë në 2 Maj 2017, Gjykata e Administrative në Tiranë pranoi padinë e banorëve dhe të aktivistëve, duke gjetur se procedurat e ndjekura në dhënien e kontratës koncesionare, përfshirë procesin e konsultimit publik, qenë bërë në shkelje të ligjeve shqiptare si dhe legjislacionit të Bashkimit Europian për mbrojtjen e mjedisit.

Pavarësisht fitores së arritur nga aktivistët dhe banorët e Vjosës, tre javë pas vendimit të Gjykatës Administrative, qeveria hapi një tender të ri për ndërtimin e hidrocentralit të Kalivaçit mbi lumin Vjosë.

I projektuar gjatë peridhës së komunizmit në Shqipëri, ndërtimi i hidrocentralit të Kalivaçit iu dha fillimisht me koncesion në vitin 1997 kompanisë Kalivaçi Green Energy, e drejtuar nga biznesmeni famëkeq italian Francesco Beccheti.

Pas 20 vjetësh zvarritje dhe ndërprerje punimesh, qeveria shqiptare i hoqi licencën Becchetit dhe në 30 Maj 2017 hapi një garë të re për përzgjedhjen e një investitori të ri që do të ndërtonte hidrocentralin, ku vetëm 30 % e punime janë realizuar.

Planet e qeverisë shqiptare për të ndërtuar hidrocentrale mbi lumin Vjosë janë kritikuar edhe nga Parlamenti Europian, që i ka bërë thirrje Tiranës zyrtare të marrë në konsideratë propozimin për ta kthyer luginën në një park kombëtar.

228 shkencëtarë nga vende të ndryshme të botës iu bashkuan në shtator 2016 përpjekjes së aktivistëve dhe studiuesve shqiptarë për të mbrojtur lumin Vjosë dhe kërkuan një moratorium 3-vjeçar për t’i dhënë kohë ekspertëve të studiojnë në thelb pasuritë ekologjike të saj.

Përveç biodeversitet të pasur të luginës që rrezikon të shkatërrohet nga ndërtimi i digave të hidrocentraleve, shkencëtarët gjithashtu kanë ngritur pikëpyetje mbi leverdinë ekonomike të ndërtimit të HEC-eve në Vjosë, duke nënvizuar se matjet e prurjeve të sedimenteve tregojnë që prodhimi i energjisë pas ndërtimit të digës së Poçemit nuk do të zgjaste më shumë se 25-30 vjet, pasi rezervuari do të mbushej plotësisht me zhavorr dhe rërë.

“Vlerësimet tona konfirmuan një situatë ku shpejt të gjithë do të dalin të humbur nëse ndërtohet hidrocentrali i Poçemit,” tha Dr. Christoph Hauer nga Universiteti i Burimeve Natyrore dhe Shkencave të Jetës (Boku) në Vjenë, i cili ka kryer për herë të parë matjet e profilit të shtratit të lumit deri në 2 kilometra gjerësi.

“Përveç zhdukjes së specieve, prodhimi i energjisë do të reduktohet në mënyrë drastike, meqenëse transporti masiv i sedimenteve të Vjosës do të mbushë rezervuarin e projektuar me zhavorr dhe rërë brenda 25-30 viteve,” shtoi ai, duke nënvizuar se i njëjti përfundim ishte i vlefshëm edhe për hidrocentralin e Kalivaçit.

Profesorët Schimer dhe Hauer nënvizuan se përpara se të merren vendimet për ndërtimin e hidrocentraleve në Vjosë, është e nevojshme të ngrihet një program gjithëpërfshirës kërkimi shkencor, që po realizohet në bashkëpunim me Fakultetin e Shkencave të Natyrës në Universitetin e Tiranës.

“Bashkëpunimi me kolegët tanë nga Austria dhe Gjermania është një fillim shumë i mirë për studime të mëtejshme në Vjosë,” tha Profesor Aleko Miho nga Universiteti i Tiranës. “Duam ta zgjerojmë bashkëpunimin për të ruajtur këtë lumë të rrallë në Evropë,” shtoi Miho, duke nënvizuar se qeveria duhet të krijojë një park kombëtar në vend të ndërtimit të digave në Vjosë.

Profesor Fritz Schimer zbuloi se kundër ndërtimit të hidrocentraleve në lumin Vjosë ishe bërë tashmë një ankesë në sekretariatin e Konventës së Bernës për Mbrojtjen e Habitateve Natyrore në Europë, një konventë ndërkombëtare që është nënshkruar nga Shqipëria.

“Rezultatet tona tregojnë se një studim i vazhdueshëm i biodiversitetit dhe i transportit të sedimenteve është absolutisht i domosdoshëm,” tha ai. “Ndërkohë këto rezultate e forcojnë ankesën e ngritur në Bernë kundër ndërtimit të hidrocentraleve,” përfundoi ai.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending