Aktuale
Historia e errët e qytetit të Babadimrit: Si u ngrit Rovaniemi nga hiri

Pas Luftës së Dytë botërore, qyteti finlandez Rovaniemi mbeti i rrafshuar nga ushtria gjermane e cila la pothuajse çdo gjë të shkatërruar. E arkitekti i njohur në atë kohë Alvar Aalto e rimëkëmbi atë. Pastaj Babadimri erdhi në qytet…
Porsa të mbërrini në aeroportin e Rovaniemit në Lapland mund të shihni një dre. Jo një të vërtetë, sigurisht, por një në kostum të Rudolfit që përshëndet pasagjerët e sapo mbërritur.
Dy kilometra nga “aeroporti i Babadimrit” gjendet fshati i Babadimrit, një park argëtues i mbushur me drerë të vërtetë, zogj, dyqane e restorante që tërheqin shumë se 600 mijë vizitorë në vit, në këtë vend të izoluar në skaj të Rrethi Arktik, shkruan “The Guardian”, transmeton Ndërtimi.info.
Ka drerë kudo në Rovaniemi: njerzit e veshur si drerët ne aeroport, ndërkohë që drerët e vërtetë tërheqin sajat në fshatin “Santa Claus” dhe nëpër të gjithë qendrën e atij qyteti.
Por më i madhi është njoftimi për turistët, për të cilët është vendosur një dre i madh në qytetin finlandez. Kjo ishte puna e arkitektit më të madh të Finlandës, Alvar Aalto, kur ai rindërtoi kryeqytetin e Lapland, pasi u dogj nga ushtria gjermane gjatë luftës së dytë botërore.
Në vitet 1930, Rovaniemi ishte një qytet tregtar i qetë prej rreth 6 mijë banorë derisa Rusia e pushtoi 1939-n.
Gjermanët krijuan një bazë në Rovaniemi. Luftëaffe ndërtoi një aeroport – tani i njohur si “aeroporti zyrtar i Santas” – dhe një kazermë që do të bëhej vend i fshatit të Babadimrit.
Pas largimit të ushtrisë gjermane në tetor 1944, ata dogjën Rovaniemi krejtësisht. Banorët ishin evakuuar, shumë në Suedi, një proces ky shumë i vështirë në të cilin vdiqën 279 persona. E gjatë kthimit të tyre në Rovaniemi, vdiqën rreth 200 të tjerë, të vrarë nga minat gjermane.
Gjermanët kishin shkatërruar 90% të qytetit – banorët rikujtuan se po ktheheshin në një shkatërrim të tymit, në të cilin kishin mbetur në këmbë vetëm oxhaqet.
Jashtë qytetit të Rovaniemit është një varrezë për të vdekurit e luftës gjermane që përmbanë trupat e rreth 2,500 ushtarëve.
Kjo ishte skena e shkretuar, të cilën e përshëndeti Aallon kur ishte i autorizuar nga Shoqata e Arkitektëve Finlandezë për të rindërtuar qytetin, në vitin 1945.
“Ai e pa qytetin e djegur si një mundësi”, ka thënë, ish projektues dhe studiuesi në “Alvar Aalto Foundation”, Jussi Rautsi.
Aalto filloi duke rindërtimin e qytetit me objekt të vetëm banimi, të projektuara posaçërisht për klimën në Rovaniemi dhe Lapin. Në vitet 1950, plani i tij u zgjerua përtej qytetit për të përfshirë të gjithë rajonin.
Aalto u përfshi në ndërtimin e hidrocentraleve në lumenjtë e mëdhenj të Laplandit dhe bëri vlerësime se cfarë ndikime do të kishte kjo gjë në mjedis.
Arkitekti i njohur konceptoi planin rrugor të Rovaniemit në vitin 1945: ai thjesht imponoi një skicë të drerëve mbi topografinë ekzistuese, duke theksuar formën natyrore të tokës dhe mënyrën se si lidhen rrugët dhe hekurudhat kryesore. Stadiumi i futbollit u bë një sy dhe lindi renë.
Rovaniemi nuk kishte akses në ndihmë financiare, megjithatë, njëfarë ndihme financiare erdhi nga Administrata e Kombeve të Bashkuara dhe përfaqësuesja e saj Eleanor Roosevelt.
Në qershor të vitit 1950, Roosevelt dëshironte të vizitonte Rrethin Arktik, kështu që finlandezët ndërtuan një kullë në afërsi të aeroportit të Rovaniemit brenda vetëm një jave, të pajisur me karrige të dizajnuara nga Aalto. Ata i thanë asaj se ishte në Rrethin Arktik – ndonëse ishte paksa në jug. Kabina më pas u shndërrua një atraksion turistik, i vizituar nga udhëheqësit botërorë duke përfshirë kryeministrin sovjetik Leonid Brezhnev dhe kryeministrin izraelit Golda Meir.
Ndërsa turizmi rritej, Rovaniemi rindërtohej. Idetë dhe planet e Aaltos nuk u realizuan krejtësisht mirëpo ai krijoi tri ndërtesa për qendrën komunale të qytetit: një sallë koncertesh, një bashki dhe një bibliotekë që është një nga veprat e tij më të bukura.
Ai kishte gjithashtu një shtëpi private të stilit Frank Lloyd Wright dhe një bllok komercial më vonë ndërtoi edhe një pjesë të vogël të banesave në periferi të quajtur “Korkalorinne”, duke paraqitur banesa me tarraca dhe dy blloqe të mëdha apartamentesh.
Kishte qenë kjo koha kur ishte krijuar fshati “Santa Claus” [fshati i Babadimrit]. Sipas mitit finlandez Babadimri kishte ardhur nga Korvanturi [një formacion shkëmbinjsh në formë të veshit], kështu që Babadimri mund të dëgjonte dëshirat e cdo fëmije në botë.
Por Korvatunturi është i largët dhe pothuajse i paarritshëm: më shumë se 200 milje në veri të Rovaniemit.
Një fshat i stilit rural ishte krijuar rreth kabinës së Eleanor Rooseveltit, me dyqane, drerë një Babadimër me zyrën postare, në të cilën vizitorët dërgonin letra nga të gjitha vendet. Ky është vendi ku përfundon cdo letër që i dërgohet babait të Krishtlindjeve, e që brenda vitit numri i letrave arrin rreth 700 mijë.
Nga vitet e 90-ta, miti i Santa kishte marrë bujën. Turistët – sidomos ata nga Kina, Izraeli dhe Britania e Madhe, që përbëjnë shumicën e vizitorëve – kanë marrë versionin finlandez të Babadimrit në zemrat e tyre./Ndërtimi.info/
