Connect with us

Aktuale

Fëmijët dhe pleqtë nuk përfillen nga projektuesit në Kosovë

Published

on

Objektet e banimit kolektiv kanë zënë vend në çdo cep të çdo qyteti, në veçanti në kryeqytet. Këto objekte që bëhen ambiente jetese apo pune ndikojnë në disponim rrjedhimisht edhe në produktivitetin gjatë aktiviteteve. E, ambienti rol luan edhe në formimin e fëmijëve. Mirëpo, më mirë nuk mbesin as pleqtë, që të kenë hapësira ku të kalojnë kohën. Hapësirat e vetme ofrohen në lagjet e vjetra si në Ulpianë ose Dardani, mirëpo jo në Matin 1, Arbëri, Kalabri e Dodonë, si lagje me hov ndërtimi të pasluftës.

Shkruan: Zoje Sadiku

Në Kosovë, menjëherë pas përfundimit të luftës filloi ndërtimi i qyteteve pa ndonjë plan e në disa raste kur kishte plan, ai nuk u respektua. Me hov u ndërtuan objekte ilegale dhe vendi u shndërrua në një kaos urbanistik.

Pas 20 viteve ndërtimeve të hovshme ndërtimet janë kudo, por jo edhe aq hapësira të cilat mund të shfrytëzohen nga qytetarët e aq më pak për lojërat e fëmijëve.

Mungesa e hapësirave të gjelbra dhe atyre për rekreacion ka ndikim në mënyrën se si fëmijët rriten dhe formohen.

Me mungesë të hapësirave të gjelbra në vendin ku jetojnë përballen edhe fëmijët e Vlora Aliut nga “Kalabria e Re” në kryeqytet.

Ajo është nënë e dy fëmijëve dhe i duhet të ecë gjatë për të gjetur park, ku fëmijët e saj luajnë.

“Jemi në mungesë të parqeve, hapësirës gjelbëruese edhe pse këtu në lagjen tonë e kanë bo një park ashtu të themi të vogël po nuk është i mjaftueshëm për gjithë banorët sa jemi përreth edhe normalisht që detyrohemi t’i dërgojmë në hapësira më të mëdha gjelbëruese edhe për mendimin tim pamja e gjelbër simbolizon mirëseardhje ndikon në krijimin e qetësisë dhe baraspeshës e gjithsesi është në dobi të shëndetit tek fëmijët dhe tek të rriturit. Kështu që na duhet hapësirë më e madhe gjelbëruese që të kemi fëmijë më të shëndetshëm. Shpresojmë që në të ardhmen do të shtohen këto hapësira”, ka thënë Aliu për Ndërtimi.info.

Arkitektura ka lindur si nevojë e njerëzimit për rregullin. Ajo nëpërmjet projektimeve na mbanë të lidhur me njëri-tjetrin dhe kjo ndikon në atë se si e shohim ne botën përreth.

Sipas psikologes, Azize Daku loja është një proces rritjeje përmes të cilës ata krijojnë marrëdhënie të ngushta me familjarët rrethin me të cilin bashkëvepron e po ashtu zhvillon aftësitë psiko-motorike.

Sipas saj nëse fëmija ka një ambient të pastër në të cilin mund të shprehë interesin e tij për të eksploruar, atëherë kjo do t’i ndihmojë shumë atij.

“Fëmijët kanë nevojë të eksplorojnë, eksperimentojnë, dhe të mësojnë gjërat bazike përgjatë eksperiencave direkte. Realisht, fëmijëria është koha kur fëmija e prek, botën fizike, e ka ndjesinë e ujit, ndjenjën e gravitetit, erën e keqe të një fruti të prishur. Një fëmijë mund të mësojë përmes të prekurit, dhe nëse i mohohet ky lloj stimulimi atëherë shëndeti mendor i fëmijës mund të stagnohet”, tregon Daku për Ndërtimi.info.

Ekspozimi i fëmijës gjatë gjithë kohës ndaj ndotësve si zhurma dhe ajri i ndotur është e dëmshëm sipas Dakut, sepse kjo do të ndikojë në zhvillim e tyre njohës.

“Ross Cameron, ligjërues në menaxhimin tokave, ekologjisë dhe dizajnit në Universitetin e Sheffield, tregon se ka një lidhje shkakore në mes cilësisë së ajrit dhe hapësirës së Gjelbër; cilësia e dobët e ajrit e zvogëlon vigjilencën dhe funksionon njohës, dhe hapësira e gjelbër tenton të përmirësoje ajrin”, shprehet psikologja.

Ndërsa arkitektja Bora Kelmendi, thotë se si fëmijët ashtu edhe të moshuarit ani pse janë dy moshat më delikate ata janë lënë anash gjatë projektimit, rrjedhimisht po mënjanohet, pasi askush s’po mendon për ta.

“Arkitektura është e ofruar për plotësimin e nevojave për grupin e njerëzve që për nga mosha cilësohen si të aftë për punë, të cilët shumicën e kohës e kalojnë në ambiente të mbyllura. Kjo ndodh për shkak të fitimeve dhe zhvillimit ekonomik që si rrjedhojë mbështetet dhe nga arkitektura. Në vrazhdën e këtij shtjellimi del se zhvillimi i dy grup moshave të tjera të jetë më pak fitimprurës”, është shprehur Kelmendi.

Arkitektja thotë se këto hapësira janë shumë të nevojshme, por për pjesën se sa mendohet për këto hapësira, ajo varet nga disa faktorë si njohuritë institucionale, ndërgjegjja humane por edhe nga forcat e jashtme private apo institucionale.

Gjithashtu ajo tha se duhet të ketë më shumë dëshirë që këto idetë për këto hapësira të vihen në zbatim.

“Gjithsesi nëse vazhdojnë të mënjanohen hapësirat e shëndetshme pavarësisht grup moshës kemi shumë shembuj në histori që kanë rezultuar në kriza të grupeve shoqërore dhe komunale në mungesë të këtij faktori urban apo arkitektonik. Hapësirat e shëndetshme i përkasin shoqërisë pavarësisht se ku banon, pra nuk duhet të jetë privilegj vetëm i një pjese të qytetit apo lagjeje. Realisht mendoj se duhet të investohet më shumë kohë dhe dëshirë për ti shndërruar këto hapësira nga ide në zbatim”, deklaroi Kelemendi.

Kompanitë e ndërtimit, vazhdojnë të ndërtojnë objekte shumëbanesore, objekte individuale dhe objekte për qëllime të tjera, të cilat janë të përqendruara kryesisht në Prishtinë.
E, sipas raportit të Komunës së Prishtinës në vitin 2018 nga Drejtoria e Urbanizmit janë lëshuar 195 leje ndërtimore të cilat përfshijnë një sipërfaqe të përgjithshme prej 909,750.83 metra katrorë./ndërtimi.info/

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending