Connect with us

Aktuale

“ELIDA”, ëmbëltorja që nuk dëshiron t’ia di për vitet [foto]

Published

on

Në kryeqendrën e Kosovës, Prishtinë, për 41 vjet ka ndryshuar pothuajse gjithçka. Rrugët, ndërtesat, fasadat, lagjet, fryma, ecjet, lëvizjet, njerëzit. Gjithçka ka ndryshuar edhe në ndërtesat e vjetra të socializmit që ende janë njëfarë identiteti ikonik i qytetit. Dikur krejt afër Shtëpisë së Armatës, përkrah “SUP”-it, e pas Hotel Grandit, ishte Qendra e Sportit dhe Rinisë “Boro e Ramizi”. Është ende, por e shkatërruar dhe ndryshuar. Vetëm një gjë s’ka ndërruar aty. Ëmblëtore “Elida”.

Shkruan: Agnesa Sejdiu

Kjo ëmbëltore e cila karakterizohet me pothuajse të njëjtin imazh që nga dita kur është hapur, mban mbi supe kujtesë kolektive, aty tullumbat apo “indijankat” hahen njëjtë nga tre-ktër breza të një familje.

“Elida” është hapur në vitin 1978, dhe është një ndër të paktat kafene që në këtë qytet kaosi, i kanë mbijetuar kohës. Atëbotë dyshemenë e Elidës e kishte shkelur pothuajse çdo ditë, presidenti i ndjerë, Ibrahim Rugova, së bashku me plotë shokë të tij.

Por, Rugova nuk ishte nga VIP-at e parë të “Elidës”. Para tij gjurmë të pashlyeshme, sa të ekzistojë kjo ëmbëltore, ka lënë Mahmut Bakalli, ish-udhëheqës i Kosovës në Jugosllavi. Jarania e Bakallit me të parët e kësaj ëmbëltore që kishin shetitur nga Tetova nëpër Jugosllavi, kishte bërë që ata të zënë vend këtu. Por, emri i kësaj ëmbëltore u vu kështu, sepse vajza e Mahmut Bakallit e kishte këtë emër, thonë për Ndërtimi.info, sot pasëardhësit e themeluesve të ëmbëltores.

Kjo ëmbëltore u hap pak kohë pas hapjes së qendrës tregtare nën Pallatin e Rinisë dhe Sportit “Boro dhe Ramizi”. Ishte padyshim atraksion i kohës dhe ishte po ajo kohë kur Kosova morri një hov. Ishte po ajo kohë kur u lëshua në funksion edhe Hotel Grandi.

Fotografi nga dita e përurimit të Qendrës Tregtare “Boro dhe Ramizi”, e para e këtij lloji në Kosovë.

Ky vend në të katër anët, ngërthen me mijëra kujtime të njerëzve, e sidomos të moshuarve dhe atyre që arrijnë ta kujtojnë atë qysh nga hapja e saj. Plot kalojnë pragun e saj në qetësi, zënë një vend, shflejtojnë gazetën duke pirë kafe, tipike “old school”, çka për një të ri mund të ngjasojë në një tip filmi amerikan bardhë e zi. Ka edhe prej atyre që lexojnë lajmet në telefon, edhe disa që mblidhen për të llafosur e qeshur.

E rrethuar nga qelqi në dy anët që ngjiten me korridoret e gjata të Pallatit të Rinisë, “Elida” paraqet një ambient të ndriçuar lehtë. Mbi frigoriferët të cilët janë të pozicionuar përballë hyrjes së saj, ndodhen disa rafte në të cilat janë të vendosura plotë enë akulloresh shumë ngjyrëshe.

Në anën e djathtë ndodhet një pasqyrë dhe një shank me disa karrige, për shumicën e atyre që preferojnë të pijnë kafen vetëm.

Bajram Idrizi, pronar i “Elidës” duke punuar në shank.

E Bajram Idrizi, pronari i saj, me mallëngjim flet për kohën kur ky vend vizitohej nga shumë fytyra eminente të vendit.

“Kanë qenë vitet ’86-’87, kur është formuar lidhja demokratike, atëherë i kemi pasur mysafir të rregullt Ibrahim Rugovën, Veton Surroin, Bujar Bukoshin, krejt këta përfaqësuesit e Lidhjes Demokratike, mirëpo Ibrahim Rugova ka qenë mysafir special që e kemi pasur gjithmonë për çdo ditë”, shprehet Idrizi.

“Mbijetesa” e Elidës nuk ka qenë fare e lehtë, sidomos kur në Prishtinë kishin filluar masat e dhunshme serbe. Në vitet e ’90-ta, ju vu dryri për të mos u hapur për tre vite rresht. Megjithatë, edhe pse e mbyllur e mu në qendër, ajo nuk ishte prekur e as dëmtuar, përgjatë kohës së luftës sa kishte qëndruar e mbyllur.

I gjithë enterieri është i njejtë me atë që ka qenë qysh në ditën e parë. Të paktat renovime që janë bërë, përfshijnë ndërrimin e karrigeve nga struktura e metalit dhe drurit, të cilat ishin sjellë të njëjta nga Turqia, dhe së fundi dyshemeja. Që nga tetori i vitit 2017, Elida është futur edhe në listën e trashëgimisë kulturore.

“Prej ’78-tës është i njëjti enterier. Ky është imazhi i lokalit, nuk e kemi ndërmend me e ndërru”, thotë pronari i lokalit, Bajram Idrizi.

Një ndër vizitorët e rregullt të kësaj ëmbëltoreje është edhe trajneri i futbollit dhe ish-futbollisti i famshëm i Prishtinë, Afrim Tovërlani.

Qysh 12 vjeç, ai e viziton “Elidën” thuajse çdo ditë. Me një vështrim që reflekton mallë për atë kohë që tani duket si ëndërr, ai tregon për ditët kur ishte regjistruar në pionierët e klubit të Prishtinës, dhe kishte kaluar nëpër korridoret e Pallatit të Rinisë gjithmonë duke u ndalur tek Elida, për të shijuar një akullore me shokët.

“Elidën e vizitoj prej që është hapur, atëherë kam qenë fëmijë, në vitin 1979 jam regjistruar për pionerët e klubit të Prishtinës edhe gjithmonë kom kalu nëpër këto korridore, për me shku në stërvitje edhe me e kthy në shtëpi. Edhe atëherë si fëmijë, kemi ngrenë ndonjë akullore apo ëmbëlsirë, mandej prap duke u rritë duke vazhdu po e njëjta rrugë stadium-shtëpi, kemi fillu me pi edhe kafe. Mandej para stërvitjeve u takojshim këtu me shoqëri e prej këtu shkonim bashkë në stërvitje. Kjo ka vazhdu me vite të tëra”, tregon Tovërlani.

E duke lundruar nëpër kujtimet e së kaluarës e fëmijërisë, ai mban mend tarracën që dikur e posedonte “Elida”. Aty zakonisht rrinin të rinjtë, ndërsa më të moshuarit brenda në lokal.

Terasa ishte në pjesën ku është lokali i hapur. Atëbotë ka qenë hapësirë e hapur edhe nga lartë, me pamje në qiell direkt.

“Meqenëse enterieri është thuajse i njejtë, e mbaj mend qe e kanë pasë edhe atë pjesën e tarracës përballë, edhe na si t’ri kemi ndejt andej, brenda kanë ndejt njerëz më të moshuar, mirëpo mandej kur jau morën atë pjesë, duhej patjetër me ndejt n’këtë pjesë. Ka njerëz që i mbaj mend e që ende vijnë e pijnë kafen në Elidë ashtu si un, nuk e ndërrojnë vendin”, thotë ai.

Ai nuk la pa përmendur as kohët më kritike, periudhën e demonstratave. Atëherë, në shumë raste “Elida” iu kishte shërbyer protestuesve si “vend-strehim”, gjoja nuk kshin qenë pjesëmarrës të demonstratave.

“Më kujton shumë raste tjera, kur kemi pasë edhe periudha të këqija, si koha e demonstratave mandej kur kemi ikë prej demonstratave me hi nëpër pallat nëpër korridore, e me u ul diku ‘kinse nuk kesh’ në ato protesta e demonstrata, ma kujton shumë edhe shkuarjen në stadium, kur ishim në Ligën e Parë të Jugosllavisë, pinim nga një kafe para se me shku në ndeshje e në stadium na pritshin 40 mijë vetë”, tregon ai.

Elida tani është pjesë e shumë guidave për turistë, si një kafene që duhet vizituar patjetër, për të gjithë ata që duan të njihen me traditën e kafesë e akullores në vendin tonë.

Dyshemeja e re e ndërruar para tre muajsh
Karriget ikonike të Elidës
Edhe të rinjtë zënë vend në “Elidë”

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending