Connect with us

Aktuale

Kur fotografia dhe arkitektura botërore përpjeken në dorën e syrin e Ilir Rizajt

Published

on

Shkruan: Uran Haxha

Ai është një pejan, por i rritur në Prishtinë. S’ka mundur t’i shpëtojë një vesi të pejanëve që merren me zeje, megjithëse zeja e tij është më moderne, ose të paktën i ka rezistuar dhe ka ecur me kohën. Është Ilir Rizaj, fotograf që në sytë e tij së më miri merr fokusin e arkitekturës, objekteve të ndryshme dhe hapësirave që ua shton madhështinë. Një rrëfim për mos t’u humbur, nga fotografi që fotografitë e tij janë botuar në revistat më me nam për dizajn e arkitekturë.

Iliri njihet jo pak në rrethe profesionistësh sikur të fotografisë, ashtu edhe arkitekturës. Mirëpo, vonë në muajt e fundit të 2018-s, në një projekt të Përparim Ramës, H-House, pashë që fotografitë ishin fantastike. Firma e tyre mbante emrin e Ilir Rizajt dhe Fitim Muçajt. I ramë mbas si punë gazetari dhe pamë shumë punë të mëdha të Ilirit, që do pasonte me një kontakt direkt me të.

Gjithçka filloi kështu, duke u pasuar me një artikull të shkruar nga vet Ilir Rizaj për arkitektin Sokol Malushaga, që e botuam në Ndertimi.info. Radha mbeti që Rizaj, të na rrëfente pak për historinë e tij ngazëlluese. Si adoleshent, 15-vjeçar, po lidhte opingat mirë që të shkonte nga shkolla fillore në atë të mesmën. Në atë kohë, shpesh profesioni vendosej mu aty, sepse drejtimi në shkollën e mesme ta diktonte rrugën e jetës, natyrisht që jo gjithmonë.

Por, Ilir Rizaj kishte kuptuar se kishte pasion për një letër të vizllueshme që shpërfaqte imazhet e kapura nga syri i një aparati fotografik. Ai zbuloi fotografinë si pasion.Fati i donte që familja të kishte një aparat fotografik dhe kështu e shpjegon fillimin e tij.

Kur isha shumë i ri diku rreth 15 vjeçar e kuptova që kisha pasion për fotografi dhe vendosa ta ‘konfiskoj’ aparatin e familjes. E mora një kurs të fotografisë në Institutin e Amvisërisë në Prishtinë, dhe e krijova dhomën e errët në bodrumin e shtëpisë”, tregon ai. Kursin kishte filluar, dorën ia kishte marrë aparatit, dhoma ishte bërë gati dhe fotografitë dilnin nga Ilir Rizaj.

 

Mullixhiu, Tiranë

Karriera në New York

Shtatë vjet nga protestat e 1981-s, pranë hyrjes së decienies së fundit të shekullit XX, Kosova po ziente. Kjo do të dëshmohej pak vite më vonë edhe kur në Kosovë shpërtheu lufta. Si shumë të rinj, edhe Iliri pati fatin e mërgimit.

Në vitin 1988 e kam lëshuar Kosovën dhe jam zhvendosur në New York. Kam filluar punë në restorante, por krahas karrierës në restorante, jam marrë me fotografi në mënyrë amatore”, tregon Rizaj, që kohën sot e ka bukur të zënë, duke lëvizur mes rrokaqiejve njujorkez për të fotografuar vepra të arkitektëve.

Sigurisht fati duhet të jetë ndonjëherë në anën tënde. “Në vitin 1993 jam takuar me Fadil Berishën, fotografin e talentuar të modës. Ishte hera e parë që pata mundësi ta shohë realizimin e fotografisë profesionale të nivelit më të lartë botëror”. Po ai vit vë vulën e fillimit të punës së Rizajt afër arkitektëve.

Projekte e para arkitektonike që i kam fotografuar profesionalisht kanë qenë në po atë vit. Ato kanë qenë dizajne nga një arkitekt iranian, Bijan Safavi”, kujton Rizaj, që deri në vitin 2012, fotografinë e kishte vetëm pasion.

Upstate NY Residence

Më 2012 iu kam përqendruar në mënyrë profesionale, dhe natyrisht jam përqendruar në fotografi arkitektonike, ku e kam zemrën. Si klientë, sot kam arkitektë individualë si dhe firma të mëdha që dizajnojnë aeroporte, ndërtesa banimi, restorante, etj. Projektet që i kam fotografuar deri tani mund t’i shihni në ueb sajtin tim (vizito faqen)”, thotë Ilir Rizaj për Ndertimi.info.

Në detaje paksa, fotografi Rizaj që syri më së miri ja sheh arkitekturën, flet për relacionin e arkitekturës me fotografinë.

Arkitektura është një lami shumë interesante, përsa i përket fotografisë. Duhet të specializohesh në hapësirë, në perspektivë, në përmasa. Duhet të njihesh shumë mirë me këtë lami, përsa i përket aspektit arkitektonik. Për ta fotografuar ndriçimi është shumë, shumë me rëndësi: si të ndriçohet një hapësirë pa e ndërru dizenjon e ndriçimit origjinal që e ka paramendu arkitekti”.

Në mesin e atyre që bashkëpunojnë me Ilir Rizajn, një rend jo i vogël janë shqiptarë. Ai flet me ëndje për këta arkitektë shqiptar.

Bashkëpunoj me talentë të jashtëzakonshëm shqiptarë, si arkitektët: Sokol Malushaga, Bujare Cana, dhe Mars Podvorica, që jetojnë dhe veprojnë në New York, Përparim Rama, në Londër, Ilir Murseli dhe M. Koca në Prishtinë”, i përmend Rizaj këta artikitektë, duke thënë se një nga projektet më interesante që ka fotografuar është restoranti/bari “KuDeTa” në Perth të Australisë, vepër e Përparim Ramës.

Ardhjet dhe planet për Kosovë

Në çdo vit, agjenda e fotografit të arkitekturës përmban Kosovën. Ai gjithmonë dëshiron të vijë në Kosovë, por shpesh edhe dëshpërohet.

Në Kosovë mundohem me ardhë çdo vit. Çdo vizitë është dualiste, aq sa gëzohem ta shohë vendlindjen, familjen dhe shoqërinë e vjetër, aq sa edhe dëshpërohem kur shoh ndotje të jashtëzakonshme të mjedisit, ndërtime të egra të pafundme”.

Ai mahnitet nga kullat në Kosovë, shtëpitë e vjetra dhe veçon objektin e Bibliotekës Kombëtare, si dizajn unik. Krahas talentëve të shumtë për arkitekturë nga Kosova, Rizaj thotë se “na mungon një vizion kombëtar për të krijuar kushtet e duhura financiare dhe sociale për arkitekturë interesante”.

Të gjitha këto, nuk e ndajnë asnjëherë nga ëndrra e tij. Guida arkitektonike nga Kosova.

Unë e kam ëndërr të kahmotshme ta realizoj një libër, një guide arkitektonike, por jeta dinamike në New York ende nuk ma ka mundësuar këtë, por shpresoj se vjen dita së shpejti. Në ndërkohë, do të vazhdoj të zhvillojë bashkëpunimin me sa më shumë arkitektë të talentuar shqiptarë, kudo që të janë në botë”./ndertimi.info/

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending