Connect with us

Aktuale

Huaja për “Kosovën e Re” rrit borxhin publik

Published

on

Fondi Monetar Ndërkombëtar (FMN) ka paralajmëruar se borxhi i publik i Kosovës mund të rritet deri në 40 për qind të Bruto Produktit Vendor (BPV). Kjo rritje, sipas FMN-së mund të bëhet pas huas që Kosova dhe kompania amerikane Contour Global pritet të marrë për ndërtimin e Termocentralit “Kosova e Re”.

Rrezikun nga ngritja e shpejtë e borxhit të përgjithshëm publik e theksojnë edhe ekspertë të çështjeve ekonomike. Kthimi i borxhit publik, sipas ekspertëve, do të jetë sfiduese për Kosovën.

Megjithatë, përfaqësues të Qeverisë së Kosovës thonë se nuk mendojnë se mund të tejkalohen parametrat e caktuara sipas Ligjin për borxhin publik.

Borxhi i përgjithshëm publik ka arritur në rreth një miliard euro. Si përqindje e BPV-së, borxhi publik i Kosovës në vitin 2017 ka arritur në 16.6 për qind nga 14.6 për qind sa ishte në vitin 2016.

Kosova borxh të jashtëm më së shumti i ka Fondit Monetar Ndërkombëtar dhe Bankës Botërore.

Sipas Ligjit për borxhet publike, në asnjë rast shuma e papaguar e borxhit të përgjithshëm, nuk duhet të tejkalojë 40 për qind të Bruto Produktit Vendor.

Fondi Monetar Ndërkombëtar në raportin e saj të publikuar ditë më parë, te projekti i Termocentralit “Kosova e Re” thekson se “projekti mban rreziqe të mjaftueshme fiskale dhe do të mbulonte hapësirën fiskale, duke marrë parasysh frenimin e borxhit në klauzolën e investimeve të rregullave fiskale prej 30 për qind të Bruto Produktit Vendor dhe lartësinë maksimale të borxhit prej 40 për qind të Bruto Produktit Vendor”.

Në raportin e FMN-së theksohet se është e një rëndësie të madhe që të sigurohet zgjidhja me kosto efektive për furnizimin me energji, përfshirë këtu edhe përmirësimin e efikasitetit të energjisë, dhe çdo projekt te sigurohet për qëndrueshmëri ekonomike dhe fiskale.

“Tarifat duhen të caktohen me një nivel të rikuperimit të kostove që të shmangen subvencionet, ndërkohë që çdo ndikim i rritjes se tarifave ndaj të varfërve duhet të zbutet me transferet e planifikuara mirë nën skemën e ndihmës sociale. Çdo mbështetje shtesë e Qeverisë përmes financimit ose garantuesve, duhet të minimizohet dhe të jetë në përputhje me qëndrueshmërinë e borxhit publik, pa u zënë vendin e investimeve tjera prioritare”, thuhet në raportin e FMN-së.

Projektii Termocentralit “Kosova e Re” parashikohet të jetë investimi më i madh të huaj në Kosovë me një vlerë prej 1.3 miliard eurosh.

Banka Botërore e cila vite më parë kishte premtuar se do të lëshojë një lloj garancie të riskut, që do t’ia mundësonte investitorit të marrë kredi me interes të ulët, është tërhequr nga ky premtim. Ata janë deklaruar tanimë se nuk do ta mbështesin ndërtimin e një termocentrali të ri me thëngjill.

Ministri i Zhvillimi Ekonomik në Qeverinë e Kosovës, Valdrin Lluka thotë për Radion Evropa e Lirë se garancioni shtetëror që do të merret për ndërtimin e Termocentralin “Kosova e Re” nuk do të tejkalojë limitet e caktuara të borxhit publik.

“Realisht borxhi publik është diskutabil si do të rritet sepse janë disa arsye. E para është se projekti termocentrali ‘Kosova e Re’ përmes garantimit shtetëror do të garantojë të gjitha obligimet që i marrin ndërmarrjet publike karshi kompanisë amerikane Contour Global”.

“Në këtë rast e kemi ndërmarrjen publike ENKEK, që është kompani e re energjetike e cila do të garanton shitjen e energjisë, është kompania ‘Iber Lepenc’ që do të furnizon me ujë për ftohje dhe KEK-u që do të furnizojë më thëngjill. Për të tri këto komponentë kërkohet garancion shtetëror, në mënyrë që investitori në të ketë qasje ne financa. Si total një garancion shtetëror që duhet të lëshohet për këtë pjesë është 260 milionë euro përafërsisht”, thotë ministri Lluka.

Lluka thekson se shuma prej 260 milionë euro, si garancion shtetëror, nuk ndikon në rritje të madhe të borxhit dhe nuk reflekton në atë çfarë ka dhënë FMN-ja, se mund të shkojë në 40 për qind të BPV-së.

Profesori i ekonomisë Muhamet Sadiku duke folur për Rubrikën ‘Fokus’ të Radios Evropa e Lirë thotë se institucionet e Kosovës duhet të jenë të kujdesshëm se cilat projekte mbështeten me borxhet e jashtme dhe se sa është norma e rikthimit të tyre, në mënyrë që të mos hyhet në një situatë që Kosova të ngufatet me borxhe.

Borxhi deri në 40 për qind të Bruto Produktit Vendor, shton Sadiku, mund të sigurojë një zhvillim ekonomik të pasfiduara dhe zhvillim ekonomik që do të adresonte problemet e shumta, por që duhet të kujdes të madh.

“Problematik është sidomos niveli i borxhit të jashtëm në raport me Bruto Produktin e vendeve të vogla. Në këto vende kërkohet të kemi një kujdes jashtëzakonisht të madh sepse borxhet janë një domosdoshmëri për të stimuluar zhvillimin ekonomik, për të mbështetur transformimin në ekonomi dhe nga ky aspekt është krijuar një mendim ekonomik se pa borxhe nuk ka zhvillim ekonomik”, thotë Sadiku.

Rritja e përnjëhershme dhe e papritur në investime të mëdha siç është Termocentrali “Kosova e Re”, thotë Sadiku, parqet një të ardhme sfiduese të Kosovës në kthimin e borxheve.

“Por, nëse termocentrali financohet me burime të investitorëve të jashtëm, kjo do të tregojë se Kosova është e ngarkuara me nivel të lartë borxheve, por efektivisht kthimi i këtyre borxheve do të jetë barrë e investitorëve të jashtëm. Hyrja e Kosovës në borxhe direkte me marrjen e obligimeve që këto borxhe të kthehen nga burimet e Kosovës, kjo shton një nivel të një kujdesi të jashtëzakonshme. Institucionet e Kosovës duhet të llogarisin në peshën e këtij borxhi”, thotë Sadiku.

Ai shton se institucionet e Kosovës nuk duhet të lejojnë që këto borxhe të jashtme t’i marrë kjo gjeneratë dhe të paguajë një gjeneratat e ardhshme.

Pavarësisht rritjes së shumës së borxhit, borxhi i përgjithshëm publik i Kosovës vlerësohet më i ulëti në rajon.

Serbia dhe Shqipëria radhiten në vendin e parë sa i përket përqindjes më të lartë të borxhit me mbi 70 për qind të Bruto Produktit Vendor, pasuar nga Mali i Zi me mbi 60 për qind, dhe Bosnja dhe Hercegovina me mbi 40 për qind.

Borxhi i përgjithshëm është tërësia e borxhit shtetëror dhe komunal. Ky borxh merret në emër të institucioneve qendrore qeveritare, të cilin Republika e Kosovës është e obliguar ta paguajë.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending