Connect with us

Aktuale

Rodiqi: As 10% e ndërtuesve nuk e marrin parasysh menaxhimin e ndërtimit

Published

on

 

Uran Haxha dhe Toska Gjikolli

Ilir Rodiqi është profesor në Universitetin e Prishtinës, Fakulteti i Ndërtimtarisë dhe Arkitekturës. Ai është ndër të paktët që flet për menaxhimin e ndërtimit, si degë studimi dhe pune. Madje sipas tij, në Kosovë menaxhimi i ndërtimit ka hise në kompani më pak se 10% dhe është problem i cili nuk është hapur më parë sa duhet.

Ilir Rodiqi ka një përvojë mbi 20 vjeçare në menaxhimin e ndërtimit, teksa një kohë të gjatë ka punuar me projekte ndërkombëtare. Ai punon nga viti 1998 në Universitetin e Prishtinës si ligjërues, pas tetë vjetësh që kishte punuar si asistent. Ka një numër të madh punimesh kërkimore.

As aspekti ligjor nuk përcjell këtë angazhim për menaxhim të ndërtimit. Rodiqi në një intervistë për Ndërtimi.info ka shtruar gjerë e gjatë problemin që rrjedh nga mosangazhimi i menaxherëve të ndërtimit në vendin tonë.

Më poshtë mund të lexoni pjesën e parë të intervistës.

Sa është i rëndësishëm menaxhimi i ndërtimit në Kosovë , dhe sa e respektojnë si sektor në ndërtim?

Nëse flasim konkretisht për menaxhimin  e ndërtimit në Kosovë, ta shikosh me përqindje ndoshta as 10% nuk merret parasysh menaxhmenti i ndërtimit në punët ndërtimore dhe për këtë ka shumë arsye. Njëra prej tyre është se menaxhimi i ndërtimit, në Kosovë nuk ka qenë si lëmi e zhvilluar në kohën ish-socialiste, në aspektin teorik. E dyta kur ka filluar një angazhim më i madh i fakultetit në aspektin teorik të menaxhimit, atëherë rregullativa nuk  e ka përcjell kërkesën të cilën e ka dhe duhet ta ketë industria e ndërtimit për një disiplinë dhe rregull në punë. Për shkak  të implementimit të dobët të rregullativës, gjegjësisht për shkak të obligimeve të vogla që i kanë punëkryerësit dhe për shkak të çmimit të ulët, atëherë vjen deri te ajo që menaxhimit nuk i jepet rëndësi, për shkak se ai është apo kosto shtesë, të cilën nëse nuk e ki obligim që të aplikosh, atëherë edhe nuk e aplikon.

Në njëfarë forme kjo ka mbet kryesisht në vullnetin e ndërtuesve, nëse dëshirojnë ta kenë një menaxher të ndërtimi ose jo?

Kjo ka mbetur kryesisht në vullnetin e ndërtuesve dhe pjesërisht në vullnetin e investitorëve dhe deri diku ka filluar me disa komuna të cilat janë të vetëdijshme, se duhet me sjell pak rend në këtë drejtim. Do të thotë ka filluar diçka, por që nuk është e mjaftueshme.

Kur kanë filluar kompanitë e ndërtimit të vetëdijesohen që duhet të bëhet një plan i menaxhimit të ndërtimit, sepse kostot e humbjes kanë qenë më të mëdha se kostot e planifikimit?

Problemi është që kemi të bëjmë me individë, d.m.th. nëse individët janë të vetëdijshëm ose e shohin të arsyeshme ta bëjnë menaxhimin e ndërtimit në një nivel ma të lartë e bëjnë. Edhepse ashtu si duhet të punohet Menaxhimi i Ndërtimit në Kosovë nuk bëhet, ose shume rrallë bëhet. Edhe kur bëhet, nuk është në mënyrë të integruar në sistem. Ndërtimtaria funksion në atë mënyrë që menaxhimi i ndërtimit është pjesë përbërëse funksionale, pjesë përbërëse e detyruar, e obligueshme dhe pjesë përbërëse e kërkuar.

 

Cili është roli i menaxherit të ndërtimit? Cilat janë punët e tij dhe përgjegjësia e tij?

Te menaxhimi i ndërtimit, zakonisht janë tri nivele, ku është pak vështirë ta shpjegosh gjithë konceptin sepse është pak më i komplikuar për shkak se ka shumë pjesëmarrës. Te menaxhimi i projektit me rëndësi është menaxhimi i projektit si ”project management“ ose si menaxhim projektesh dhe menaxhimi i punishtes në nivelin e punishtes, që nuk është një lloj  i pastër i menaxhimit të projekteve, por është një kombinim i menaxhimit të projekteve dhe menaxhimit operativ, në të cilin gërshetohet angazhimi i teknologjisë dhe i projekteve. Ekziston teoria e cila e studion menaxhimin e projekteve në tërësi dhe mund të aplikohet në të gjitha fushat. Pastaj ekziston aplikimi i kësaj teorie në ndërtimtari dhe ky është një nivel më i lartë i menaxhimit të projektit, në të cilin menaxheri i projektit merret më shumë me çështjen e koordinimit të punëve, me investitorin, me kryerësin e punës, me mbikëqyrësin dhe me dinamikën e punës në përgjithësi. Kurse menaxhimi në ndërtim të punishtes më shumë merret me operativë dhe realizimin e punëve drejtpërdrejtë në punishte. Niveli i tretë është niveli i menaxhimit të ndërmarrjes ndërtimore.

A vërehen mungesa e menaxherit të ndërtimit në dukje të parë të një vendpunimi, në syrin tuaj si profesor?  

Këtë e kam “deformim profesional – Vrojtimi im sa i përket menaxhimit të ndërtimit është jashtëzakonisht  i mbrehtë. Sot si model në menaxhimin  e ndërtimit është ndërtimi i Ambasadës Amerikane, ku kemi nivel të lartë të menaxhimit. Punishtet tona nuk kanë gardh, ndërsa kohëve të fundit me vetëdijesimin që e përmendem më parë, kanë filluar që t’i rrethojnë punishtet me gardh. Një vrojtim që është shumë i rëndësishëm është se disa firma kanë avancuar tek mbrojtja në punë dhe pajisjet të cilat po i përdorin punëtorët. Deri para disa vjetëve punëtorët pothuajse nuk kanë pasur mbrojtje ne punë, as veshje, as helmeta e  as këpucë. Sot gjendja nuk është e kënaqshme, por kemi iniciativa prej firmave që kanë tesha, helmeta e këpucë së paku në nivel të nevojshëm për kujdes. Mirëpo kemi shumë firma në të cilët punëtorët punojnë me patika e pa kurrfarë mbrojtje. Në përgjithësi i vërej shumë këto mangësi dhe niveli nuk është i kënaqshëm, e sidomos në mbrojtje të gropave kur punohet ku nuk ka kujdes. Në punishte, në përgjithësi nuk ka organizim të punës, ku për shembull fillohet me punishte pa e pasur një zyre ose një rrugë me infrastrukturë përcjellëse, që janë defekte që vërehen. Sidoqoftë ka firma që në këtë drejtim kanë avancuar shumë .

Edhe inspekcioni duhet me qenë shumë strikt, jo vetëm në kërkesa teknike. Janë kërkesat teknike sa i përket konstruksionit, rregullave dhe ligjeve  e kodeve të ndërtimit, sa i përket mënyrës se si ndërtohet objekti. Në aspektin teknik për shembull në Prishtinë inspektorati kërkon një rregull sipas ligjit me kërkesa specifike sa i përket rregullimit të punishtes, mirëpo këto kërkesa duhet të avancohen. Prishtina ka avancuar më tepër në krahasim me komunat tjera, ku nuk kërkohet pothuajse asgjë.

Vazhdon nesër…

1 Comment

You must be logged in to post a comment Login

Leave a Reply

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending