Connect with us

Aktuale

Po hiqen 10 mijë diga, që t’iu kthehet jeta lumenjve

Published

on

Sipas raportit të fundit të Agjencisë Evropiane të Mjedisit, lumenjtë në Evropë janë në gjendje shumë të keqe.

Vetëm rreth 40 përqind e ujërave janë në gjendje më të mirë, e këto janë kryesisht të kufizuara në ujëra të deteve, të cilat përgjatë rrjedhës në lumenj dhe gropëza të panumërta, shkojnë duke u përkeqësuar.

Një studim i ri, i botuar së fundmi, bën thirrje për heqjen e dhjetëra mijëra digave të tepërta dhe pengesave të tjera, për të ndihmuar në rivendosjen e lumenjve dhe liqeneve – në rritjen e numrit të  kafshëve të egra e me heqjen e digave, edhe përmirësimin e jetës së komuniteteve.

Nisma e re e quajtur ‘Dam Removal Europe’ synon të fillojë një epokë të re të heqjes së digave.

Largimi i digave

Një zgjidhje e mundshme për të ardhmen e lumenjve evropianë thekson se dendësia e digave në Evropë është shumë më e lartë se sa ishte. Më parë, llogariteshin vetëm digat më të larta se 10 metra, por ato përfaqësojnë më pak se 3 përqind të të gjitha barrierave të lumenjve.

“Lumenjtë janë litar shpëtimi i natyrës, dhe prishja e tyre vjen me një çmim të lartë. Digat kanë luajtur një rol kritik në zhvillimin e Evropës por ato gjithashtu kanë kontribuar në vdekjen e ngadaltë të lumenjve tanë dhe në rënien katastrofike të specieve të ujërave të ëmbla”, është shprehur Stuart Orr.

Ai ka deklaruar se dhjetëra mijëra diga të vogla dhe barriera që nuk janë më në përdorim,  janë ende të pranishme nga bllokimi i migracionit të peshqve, ndalimi i rrjedhës së sedimenteve ushqyese dhe zvogëlimi i vlerës së lumenjve tek njerëzit dhe natyra.

Vlerësohet se vetëm në Francë, Spanjë, Poloni dhe Mbretërinë e Bashkuar, ka deri në 30,000 diga kryesisht të vogla të cilat tani janë të vjetruara.

Nuk ka një studim gjithëpërfshirës për numrin e përgjithshëm të digave të vjetruara në Evropë, por shifra reale është ndoshta shumë herë më e lartë.

Ndërsa këto barriera nuk ofrojnë përfitime për komunitetet, ato ende pengojnë rrjedhjen e lumenjve, duke kontribuar në zhdukjen e specieve të ujërave të ëmbla, veçanërisht peshqve migratorë. Natyrisht, kjo ndikon edhe tek zogjtë që ushqehen me peshq, si dhe shumë kafshë të tjera.

Raporti bën thirrje që qeveritë në të gjithë Evropën të fillojnë t’i heqin këto diga të tepërta dhe të ofrojnë mundësi të reja ekonomike për ekonomitë lokale.

“Natyra mund të rimëkëmbet shumë shpejt kur i jepet mundësia: largimi i digave në Evropë ka rezultuar që peshku të kthehet menjëherë në lumenj për herë të parë ndër dekada dhe speciet ekzistuese të shumëfishohen shpejt”, ka thwnw njw nga autorët e raportit, anëtar i fondacionit World Migration Fish, Pao Fernandéz.

Raporti liston një sërë rastesh studimi  që ilustrojnë ndikimin e shpejtë të largimit të digave. Në Holandë, pas heqjes e disa digave  në vitin 2015, numri i specieve të peshkut u rrit me një mesatare prej 30 për qind dhe numri i kafshëve individuale u rrit me 148 për qind. Në Danimarkë heqja e një dige në lumin Gudenå, gjithashtu pati një përmirësim të dukshëm, ndërkohë, heqja e digës Maisons-Rouges në Francë në vitin 1999 ka rezultuar në një rritje spektakolare të numrit të peshqve e gjallesave të tjera ujore.

Reduktimi i numrit të digave ka filluar të marrë ritëm të madh në Evropë kohëve të fundit dhe synimet ambicioze të ‘Water Framework Directive’ po luajnë një rol mjaft të rëndësishëm.

Heqja e digave është dukshëm më e lirë sesa mbajtja e digave të vjetruara. Lirimi i lumenjve ofron avantazhe shtesë nga pastrimi i ujit natyrshëm, rritja e turizmit, mbrojtja natyrore e lumenjve dhe gjallërimi i natyrës.

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending