Connect with us

Aktuale

Zbulohet materiali që do ndërtojë banesat në Hënë

Published

on

Zyrtarë të Agjencisë Evropiane të Hapësirës kanë zbuluar materiale në formë pluhuri, të cilat mund të ndërtojnë habitate njerëzore në hënë. 

Ata mësohet të jenë shprehur se materialet në përbërje tulle të gjetura në këtë planet, janë një pikënisje drejt ndërtimit të banesave të përhershme, duke i dhënë në këtë mënyrë fund përpjekjeve të eksploruesve për marrjen e furnizimeve nga Toka. Tullat në Hënë do të jenë të krijuara nga pluhuri, thotë Aidan Cowley, këshillues shkencor i ESA, i cili është marrë vite me rradhë me përbërjen e Hënës. Ai gjithashtu u shpreh se mund të krijohen blloqe të qëndrueshme përmes këtij materiali, për të ndërtuar rrugë dhe habitate të ndryshme që mbrojnë astronautët nga mjedisi i ashpër në Hënë. Sipërfaqja e Hënës është e mbuluar në pluhur të hollë dhe të ashpër gri. Kjo përbërje toke e pluhurosur mund të gjendet gjithandej, një burim indigjen që mund të bëhet material ideal për tulla, thotë ESA, dhe ka kryer tashmë eksperimente për ta shtypur, djegur dhe ngjeshur atë.

Ata gjithashtu shprehen se tullat janë përafërsisht të ngjashme me ato të përdorura në Tokë. Përbërja e tokës në Hënë është një material thelbësor i bërë nga silikate, një përbërje e gjetur zakonisht në trupat planetarë vullkanikë. Toka dhe Hëna ndajnë një histori të përbashkët gjeologjike, dhe nuk është aspak e vështirë për të gjetur materiale të ngjashme me ato të gjetura në Hënë, në mbetjet e rrjedhjeve së lavës, ka shpjeguar më gjerë Aidan. Rreth 45 milionë vjet më parë, disa shpërthime ndodhën në një rajon rreth Këlnit, në Gjermani. Hulumtimet nga Qendra Astronaut pranë Evropës (EAC) zbuluan se pluhuri vullkanik në zonë konsiston me atë me të cilin është i përbërë pluhuri hënor. Zëvendësuesi i pluhurit hënor “i bërë në Evropë” tashmë ka një emër: EAC-1. “Një nga gjërat e mëdha në lidhje me tokën hënore është se 40% e saj përbëhet nga oksigjeni”, shton Aidan.

Një projekt i AAC-së studion se si ta ndajë oksigjenin në të dhe ta përdorë për të ndihmuar që astronautët të zgjasin qëndrimin e tyre në Hënë. Erin Tranfield, një anëtar i skuadrës aktuale për studimin e pluhurit hënor të ESA, insiston që ne ende duhet të kuptojmë plotësisht natyrën e saj elektrostatike. Shkencëtarët ende nuk e njohin ngarkesën e saj kimike, as pasojat për qëllime ndërtimi. “Ne kemi nevojë për mostra të pastra nga sipërfaqja e ekspozuar ndaj mjedisit të rrezatimit”, thotë Erin. Për këtë biologia, i cili ëndërron të jetë gruaja e parë në Hënë, shprehet se do të mjaftonin vetëm disa gramë të pluhurit hënor. Ngritja e një fshati të përhershëm në Hënë është hapi i parë drejt eksplorimit të Marsit, kanë qënë këto planet e hershme të Agjencisë Evropiane të Hapësirës për të mbërritur dhe kolonizuar Planetin e Kuq.

Në një mbledhje vjetore prej 4,000 ekspertësh të hapësirës globale në Adelaide, ESA tha se Hëna ishte ‘vendi i duhur për të qëndruar, ndërsa njerëzit zgjerojnë aktivitetet ekonomike përtej orbitës së ulët të Tokës, madje edhe kur Marsi mbeti ‘destinacioni i fundit’. “Ne kemi jetuar në orbitën e ulët të Tokës për 17 vitet e fundit në bordin e një stacioni hapësinor dhe ne jemi rrugës drejt udhëtimit tonë në Mars për misionin e parë njerëzor,” tha Piero Messina i ESA në AFP në kongres.”përveç këtyre ne besojmë se ka një mundësi për të krijuar një prani të qëndrueshme  në sipërfaqen e Hënës”.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending