Historia e kinemasë në Shqipëri nuk është një histori e mirëfilltë e artit, e teknikës dhe e industrisë kinematografike. Në vendin tonë me kinema për vite me radhë nënkuptohej një sallë me një ekran të madh, ku projektoheshin filmat.

Por sot në shekullin 21 edhe këto salla që dikur ekzistonin në çdo qytet, sot kanë ngel thjesht një adresë.

Fiks fare bëri një vëzhgim në disa prej qyteteve të Shqipërisë, për të parë situatën aktuale dhe se sa funksionale janë ato sot.

Kinemaja dimërore Lushnje u nxor në ankand nga Agjencia Kombëtare e Privatizimit në Tetor të vitit 1993. Godinën e saj e bleu një ish punonjës z. Ferit Tabaku, i cili më pas bleu edhe truallin mbi të cilën ishte ndërtuar kjo godinë.

Pranë emisionit Fiks Fare u ankua zoti Sefedin Shefa, i cili pretendon se është pronar i ligjshëm i truallit dhe sipas tij praktika e tij është falsifikuar që në momentin qe ju mohua e drejta e parablerjes së godinës së kinemasë . Sipas tij ai ka që në vitin 1993 që sorollatet gjyqeve dhe prokurorisë, por nuk ka marrë asnjëherë atë që i takon me të drejtë, pronën e tij.

Në vitin 1996 Sefedin Shefa i drejtohet Gjykatës së Lushnjes për të shfuqizuar kontratën e shitblerjes së kësaj kinemaje mes Agjencisë së Privatizimit dhe z. Tabaku. Kjo gjykatë ë shfuqizoi këtë kontratë dhe vendimi mori formë të prerë. Ky vendim nuk u ekzekutua asnjëherë.

Në vitin 2005 Shefa u gjet para faktit se kjo ndërtesë dhe trualli i saj ishin regjistruar në hipotekë në favor të zotit Tabaku. Po e njëjta gjykatë, urdhëronte hipotekën të njihte pronar zotin Tabaku jo vetëm të godinës, por tashmë edhe të truallit.

Gjatë verifikimit të dokumentacionit, prokuroria e Lushnjes, konstatoi dy herë që aktet e shitblerjes dhe të privatizimit janë falsifikuar. Ketë e ka pohuar vetë kreu i Agjencisë Kombëtare të Privatizimit që asokohe ka qenë z. Fazlli Turku. Ai pohon se kontrata është falsifikuar dhe që janë falsifikuar edhe sipërfaqa e truallit nga 344 metra katror në 668 metra katror. Pohim të cili e kabërë para organit të akuzës.

Në vitin 2009, ndërkohë që mbi këtë truall ishte dhënë një leje ndërtimi për një pallat 12 katësh, Ministria e Ekonomisë e nxjerr në ankand Kinemanë Dimërore Lushnjë në gazetën Tirana Observer. Sefedin Shefa në atë kohë kujton që u përplas dyerve të Ministrisë së Ekonomisë, ku i thanë të bënte gati dosjen për ta blerë, por ata u shprehën të habitur kur u vunë në dijeni që aty ish shitur jo vetëm godina por edhe trualli.

Që nga ajo kohë e deri më sot Sefedin Shefa, përplaset dyerve të gjykatës pasi sipas tij, prokuroria e ka faktuar falsifikimin, por nuk dënohet njeri pasi vepra është parashkruar. Sipas prokurorisë dokumenti i falsifikuar është përdorur për herë të fundit në 1993, ndërsa sipas Shefes ai është përdorur në vitin 2009 ku është marrë edhe leje për ndërtimin e një pallati 12 katësh nga Ferit Tabaku.

Aktualisht kjo çështje është në Gjykatën e Lartë dhe ka më shumë se 1 vit që nuk po gjen zgjidhje. Sefedin Shefa tregon për Fiks Fare që nuk i intereson se kush dënohet, por kërkon që prona të shkojë tek i zoti. Ai shton se atje ku dikur ishte kinemaja është ndërtuar një pallat, ku në katet e para të së cilit aktualisht është një kazino.

Burreli, Lezha, Berati dhe Këlcyra pas viteve ’90 pa kinema

Në qytetin e Burrelit momentalisht nuk ka një kinema. Ajo ka ekzistuar deri në mars 1997 dhe ishte funksionale. Pas marsit të1997, asnjë kryetar bashkie nuk ka bërë të mundur ngritjen dhe funksionimin e një kinemaje në qytet, pasi nuk ka pasur mjete financiare të mjaftueshme. Bashkia ka në plan të sajin një projekt, për t’ua dërguar donatorëve të huaj për të vënë në punë sërish kinemanë në qytetin e Burrelit.

Të njëjtin fat ka edhe qyteti i Lezhës. Kinema nuk ka për arsye financiare, sistemi, privatizimi apo çështje prone, sipas punonjësit të bashkisë. Ka pas përpjekje për të improvizuar një kinema në pallatin e kulturës, godinë e rikonstruktuar, momentalisht qendër multifunksionale, si projekt i bashkisë me partneritet privat. Gjithçka është në nivelin e bisedimeve, pasi nuk ka një dakortësi konkrete.

Në qytetin e Beratit kinemaja ka qenë funksionale deri në vitin 1994. Nga ky vit deri në 2014 ka qenë në gjendje jo funksionale deri sa është privatizuar. Sot në qytetin e Beratit mungon kinemaja. Kjo kinema me kapacitet mbi 700 shikues, ka qenë një nga qendrat më atraktive në qytetin e Beratit . i kontaktuar nga gazetarët e Fiksit drejtori i kulturës, rinisë dhe sportit, në Bashkinë Berat, z. Renuar Mimani shpreh se tendenca e disa prej qyteteve të tjera në Shqipëri, ku operon tregu privat për kinematë, ka bërë që të ketë përpjekje të tilla edhe në Berat. “Në 2015 prej një muajsh pati një projekt të bashkisë sëbashku me privatin, ku projektuan për një muaj filma, por që nuk pati sukses dhe vazhdimësi për shkak të pjesëmarrjes së ulët” tha ai . Z. Mimani gjithashtu u shpreh se në planet e bashkisë është rikthimi i një qendre multifunksionale, ku pjesë e saj do jetë dhe kinemaja.

Në qytetin e Këlcyrës kinemaja ka qenë funksionale më 200 shikues deri në vitin 1991, dhe më pas godina është privatizuar. Në qytetin e vogël të Këlcyrës në korrik të këtij viti ka nisur rindërtimi dhe konstruksioni i shtëpisë së kulturës .Pikërisht në këtë godinë multifunksionale për qytetin është menduar edhe hapja e një kinemaje sipas Riza Allamanit ,nën kryetar i Bashkisë Këlcyrë. Realizimi i këtij projekti është bërë nga bashkia në bashkëpunim me Cezvin, që do të jetë në funksion edhe të 2 shkollave në Këlcyrë ku mund të realizojnë aktivitet e tyre dhe jo vetëm. Për 27 vjet është humbur aktiviteti i kinemasë në qytetin e Këlcyrës. Salla e kinemasë është pothuajse gati, por kërkohen mjete të tjera financiare për pajisjet që të bëjnë të mundur projektimin e filmave.

Përmetit, qyteti i trëndafilave dhe i sazeve është i vetmi që e ka në funksion kinemanë

Në vitin 1987 u pezullua kinemaja për të rinisur në 1991 . Kinooperatori Ramazan Islami, punonjës që nga 1968 por edhe sot e kësaj ditë, flet për zbehjen e interesit ndaj kinemasë. Në vitin 1997 salla dhe ekrani u dogjën, duke mbetur vetëm pajisjet. Më pas rikonstruksioni i ambienteve të brendshme e bëri përsëri funksionale kinemanë, por publiku e kishte humbur interesin sipas tij. Kjo kinema u pajisë me një aparaturë të domosdoshme nga Sheraton, por vlefta e saj ishte e madhe dhe bashkia nuk e përballonte dot. Ministrja Kumbaro mori përsipër të zgjidhte ngërçin e krijuar në mënyrë që Përmetit mos t’i mungonte kinemaja. Bashkia Përmet ka bërë një marrëveshje me “Millenium” për të marrë një pajisje të domosdoshme për kinemanë dhe mundësinë për shlyerjen e saj me këste. Ajo pranon mungesën e promocionit në qytet për filmat që shfaqen, pasi frekuentimi i kinemasë nga qytetarët është i pakët. Infrastruktura e kinemasë është një prioritet për bashkinë për të kërkuar projekte dhe fonde që do të mundësonin ndryshimin e situatës.