Në rrafshnaltën e pluhurosur të Afganistanit verior, arkeologët po përpiqen të zbulojnë sekretet e një prej xhamive më të vjetra në botë, struktura e së cilës është ende në këmbë pas një mijë vjetësh të qëndrimit.

Xhamia e Nëntë Dome, e quajtur për kupolat që dikur i kurorëzuan kolonat e zbukuruara në mënyrë të ndërlikuar, glimmers me mbetjet e gurë blu ‘lapis lazuli’. Karboni që daton në fillim të vitit 2017 sugjeron se struktura e lashtë në provincën Balkh u ndërtua në shekullin e tetë, shumë shpejt pasi Islami përfshiu në Azinë Qendrore – por pikërisht kur, dhe kush është, mbetet një mister, transmeton Indeksonline.

Vetë mbijetesa e këtij sheshi modest prej vetëm 20 deri në 20 metra (65 këmbë) ka mashtruar ekspertë. “Është një mrekulli që ende qëndron përkundër kohës dhe erozionit”, tha arkitekti italian Ugo Tonietti, nga Universiteti i Firences, i cili specializohet në ruajtjen e trashëgimisë.

Xhamia, e cila ka qëndruar prej shekujsh pjesërisht për shkak të klimës së thatë të rajonit, është një nga ndërtesat më të mira të ruajtura islamike të epokës së saj në botë dhe është “shumë e vlefshme dhe shumë e prekshme”, tha ai.

“Koha ka larë shumicën e ngjyrave nga kolonat e saj. Ju duhet të imagjinoni se si u duk, zbukuruar me lapis, disa pjesë në të kuqe, të gjitha ishin të mbuluara dhe të pikturuara: ishte si një kopsht i parajsës brenda, me një qiell më lart, kupola me të bardhë dhe stolisje blu”, tha ai.

Gjethet delikate të hardhisë të ngulitura në shtylla i ngjajnë atyre që shihen në Samarra, tha Tonietti, duke iu referuar shekullit të nëntë të fuqishëm islamik që sundonte Perandorinë Abbaside që shtrihej nga Tunizia e sotme në Pakistan.