Infrastrukturë
Nuk mund të ketë dyshim se në Gaza është bërë urbicid! Pse heshtin kritikët e arkitekturës?
Published
8 months agoon
Ndërsa konflikti në Gaza hyn në muajin e tij të gjashtë, Edwin Heathcote reflekton mbi pamundësinë e kritikës së arkitekturës përballë një shkatërrimi të tillë.
Ka disa gjëra që janë të vështira për t’u shkruar. Dhe ka disa gjëra që janë bërë pothuajse të pamundura.
A është kritika e arkitekturës një nga këto? Si mund të shkruani për ndërtesa, për shtëpi, për plane të menduara dhe detaje të rregullta, ndërsa qytetet po rrafshohen në kohë reale?
Arkitektura është e vështirë; ndërtimi është në konflikt të vazhdueshëm me gravitetin dhe ekonominë, është rezultat i punës së rëndë fizike. Shkatërrimi është relativisht, të paktën fizikisht, i lehtë. Ajo që Eisenhower e quajti kompleksi ushtarak/industrial është një pjesë e errët e ekonomisë kushtuar projektimit dhe prodhimit të pajisjeve për të shkatërruar ndërtesat. Ekziston pothuajse si negativi i industrisë së ndërtimit që synon t’i ndërtojë ato.
Ritmi i shkatërrimit dhe intensiteti i madh i humbjeve të jetëve në Gaza e kanë bërë të pamundur injorimin
Jemi mësuar të shohim guaskat e punimeve në vazhdim, ato korniza betoni të zhveshur me hapësira të thella, të errëta, me hije prapa, ndërtesa që po lindin. Por ne jemi mësuar edhe me procesin e kundërt: imazhe të ndërmjetësuara pafundësisht të strukturave skeletore, shufrat dhe kabllot e tyre të varura si organe të brendshme, dyshemetë e tyre të mbuluara me petulla, sendet e pluhurosura të familjeve tashmë të rrafshuara që gërmojnë rrënojat (nuk na lejohet të shohim trupa, rrënojat duhet të qëndrojnë për ta si metafora për vdekjen).
Ne shohim fragmente të letër-muri dhe mobiljesh, pajisje banjosh, mbeturina të jetës së përditshme të zhvendosur. Rrugët janë të mbuluara me pluhurin gri të hënës së zhdukjes.
Filloi disa vite më parë në Ukrainë (megjithëse, natyrisht, filloi në Jemen, ose Bejrut, ose Irak, ose Afganistan, ose përsëri në Gaza herën e fundit, ose herën para kësaj), por ritmi i shkatërrimit dhe Intensiteti absolut i humbjeve të jetëve në Gaza e ka bërë të pamundur injorimin.
Qoftë në Bakhmut apo Gaza, ato qytete pluhuri e bëjnë punën tonë më të dhimbshme
Ato imazhe të Gazës ndjekin ëndrrat tona. Vrimat e errëta ku dikur kishte dritare dhe grila, shtëllungat e tymit të zi, pluhuri gri që errëson gjithçka dhe i bën imazhet të duken njëngjyrëshe, qytete të zhveshura nga ngjyra teksa janë zhveshur nga banorët. Grumbullimet e betonit, trarëve, blloqeve dhe tullave të copëtuara dhe të thërrmuara, rrënojat që dikur ishin aq të mbushura me jetë. A është kjo ende arkitekturë? Apo është bërë diçka tjetër?
Kur gjithçka që ka mbetur është rrënoja, është ndërtim, shkatërrim apo arkeologji? Ai pluhur gri mbulon gjithçka. Ajo vendoset në mënyrë metaforike në tastierat tona në distanca të mëdha. Qoftë në Bakhmut apo Gaza, ato qytete pluhuri e bëjnë punën tonë më të dhimbshme.
Dhe pastaj, ja ku është. Sapo filloni të përpiqeni të shkruani për rrënojat, ajo bëhet pothuajse si parazgjedhje një estetizimi, një objektivizim.
Ne e kalojmë jetën tonë duke u përpjekur t’i shpëtojmë atij objektivizimi, për të shprehur diçka nga natyra e ngatërruar e pamundshme e arkitekturës si një shprehje e rrymave shoqërore, ekonomike, politike dhe komerciale, megjithatë ne e gjejmë veten përsëri në klishetë e saj më themelore – ndërtesat e kthyera në rrënoja. Është po aq reduktues sa vetë fakti.
Kjo nuk synohet si kujdes për veten apo keqardhje për veten, megjithëse e pranoj se ndihet katarizuese të shkruash për pamundësinë e të shkruarit. Më tepër ka të bëjë me një rivlerësim se si dhe pse, ne angazhohemi.
A mund të shkruajmë për këtë? Si mund të mos shkruajmë për këtë? Dhe duke shkruar për ndonjë gjë tjetër përveç kësaj, çfarë po bëjmë? Dhe, në fakt, a shkruajmë gjithmonë për këtë, edhe kur gjithsesi nuk po shkruajmë për këtë?
Opinion i shkruar nga Edwin Heathcote, i cili është një arkitekt dhe shkrimtar i cili ka qenë kritik i arkitekturës dhe dizajnit të The Financial Times që nga viti 1999. Librat e tij të shumtë mbi arkitekturën përfshijnë Ndërtuesit e Monumenteve, Arkitekturën Bashkëkohore të Kishës dhe librin e publikuar së fundmi On the Street: In-Between Architecture./Media Ndërtimi
You may like
Infrastrukturë
“Kulla s’asht cool”-qytetarët e Shkodrës po protestojnë kundër ndërtimit të objektit 35 katesh
Published
3 months agoon
July 25, 2024Ndërtimi i kullës 35 katëshe ‘Hotel Rozafa Tower’ në Shkodër mblodhi në protestë dhjetra qytetarë dhe aktivistë.
Kulla është një investim privat që do të ndërtohet përbri pallatit ekzistues Rozafa, nga “Uldedaj Group”, i zbatuar nga një studio spanjolle.
“Të vendosur përpara një fakti të kryer në një kohë kur për projekte kaq të mëdha duhen dëgjesa publike; të shqetësuar për dëmin urban dhe arkitekturor që kjo kullë paralajmëron ti kanosë Shkodrës; të indinjuar nga mosrespektimi nga ana e institucioneve i të drejtës sonë për qytetin dhe hapësirës që jetojmë vendosëm të marshojmë sot bashkë me ju kundër betonizimit të qytetit për të thënë: Jo kullave!“ – u shpreh aktivisti Amel Pervizi.
Sipas qytetarëve, zhvillimi i qytetit nuk vjen përmes kullave, ndërsa ky investim bie në kundërshtim me planin e përgjithshëm vendor të qytetit.
„Projekti i ri ka jo më pak se 43 mijë metër ndërtim të ri. Intensiteti I ndërtimit nga 4 që është i lejuar në planin e përgjithshëm vendor, shkon në 8.2, pra dyfishohet. Numri I lejuar i kateve nga 7 kate të lejuara shkon në 35, pra pesëfishohet. Lartësia në metra nga 29.8 metra e lejuar shkon deri në 100 metra lartësi. Parametër i cili trefishohet. Sa I përket distancave, kjo godinë me këtë lartësi duhet të mbajë jo më pak se 36 metër distancë nga kufiri i saj i pronës. Gjë që nuk mund ta realizojë dot”,-u shpreh urbanisti Imeldi Sokoli.
Ata theksuan se Shkodra ka nevojë për hapësira dhe investime publike dhe jo shëmbëlltyrë e “kryeqytetit rilindas”.
“Sot ne jemi të thirrur për ti dalë zot qytetit tonë, bukurisë së qytetit tonë, kulturës së qytetit tonë, historisë dhe trashëgimisë kulturore. Në 11 vite, kjo qeveri nuk solli asnjë investim për Shkodrën. Shkodra ka nevoja të mëdha, Shkodra ka objekte, monumente kulture që po bien brenda. Shkodra nuk ka nevojë për kulla, Shkodra ka nevojë për zhvillim dhe nëse flitet për inovacion, inovacioni nuk është një kullë e ndërtuar dhe e sjellë këtu jashtë të gjitha kritereve dhe jashtë të gjitha ligjeve. Ne nuk duam dhe nuk pranojmë betonizimin e Shkodrës“, -u shpreh Eliona Shkreli, anëtare e këshillit bashkiak Shkodër.
Mes thirrjeve „Stop betonizimit“ dhe “Kullat janë pastrim parash” qytetarët marshuan nga busti i Luigj Gurakuqit drejt godinës së bashkisë Shkodër, ku kërkuan realizimin e dëgjesave publike dhe konsultimeve me grupet e interesit.
“Një nga kompanitë, pjesë e Rozafa Group që do të investojë për kullë, sinjalizohet me shkresë për mos shlyerje të detyrimeve tatimore me vlerën 970 mijë euro. Nëse mbledhim fitime te deklaruara të këtij grupimi nuk arrijnë të shlyejnë as taksën e ndërtimit prej 8% ndaj bashkisë Shkodër, nëse ky investim prej 30 milionë eurosh realizohet. Si thoni ju a është me të vërtetë kjo kompani pas këtij ndërtimi? Zhvillimi duhet bërë duke ndjekur planin urbanistik të qytetit, duke bërë transparencë dhe duke u konsultuar”, – u shpreh Amel Pervizi./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Si Vladimir Putin krijoi një ‘flluskë’ të pasurive të paluajtshme
Published
3 months agoon
July 25, 2024Çmimet janë rritur me 172% në qytetet më të mëdha të Rusisë gjatë tre viteve të fundit.
Hipotekat dikur ishin të papranueshme në Rusi. Dekada të propagandës sovjetike, e cila e denoncoi kredinë si një barrë të padurueshme, patën efekt.
Edhe pas përfundimit të komunizmit, rusët ende i referoheshin hipotekave si “skllavëri borxhi”, duke preferuar të kursenin derisa të mund të blinin shtëpitë e tyre. Vladimir Putin, presidenti i vendit, ka kaluar dy dekada duke u përpjekur të bindë qytetarët e tij, që të kenë një tjetër pikëpamje.
Në vitin 2003, gjatë mandatit të tij të parë, ai shpjegoi se hipotekat mund të ndihmojnë në zgjidhjen e “problemit akut të strehimit”, me të cilin përballen rusët. Lutja e tij ra në vesh të shurdhër.
Ai tani duket se ka më shumë sukses. Gjatë viteve të fundit, numri i rusëve që marrin hipoteka është rritur, për shkak të një programi bujar të subvencioneve shtetërore për blerësit e apartamenteve të reja. Por, shpërndarja e subvencioneve të shtetit ka nxitur një treg shumë ‘të nxehtë’ të pronave, duke i rritur çmimet e banesave.
Në vitin 2020, kur Rusia u mbërthye nga Covid-19, zyrtarët rritën ndihmat për ata, që blinin prona të sapondërtuara në një përpjekje për të forcuar ekonominë. Në fillim, bankat u ofruan aplikantëve për hipotekë një normë preferenciale prej rreth 6%, afërsisht dy pikë përqindje nën normën e tregut, dhe shteti paguante diferencën.
Zbritje të ngjashme, të cilat më parë ishin në dispozicion vetëm për familjet, iu ofruan më pas punëtorëve dhe njerëzve, që zhvendoseshin në vende duke përfshirë Arktikun, Siberinë dhe Ukrainën e pushtuar.
Megjithatë, vëllimet e hipotekave nuk filluan të rriteshin vërtet, derisa ekonomia e Rusisë shkoi në gjendje lufte. Bankat lëshuan kredi hipotekore me vlerë 7.7 trilion rubla (88 miliardë dollarë, ose 4% e PBB-së) vitin e kaluar, nga një total prej 4.3 trilionësh në vitin 2020. Shumica u mbështetën nga subvencione.
Kjo pasqyron faktin se rusët nuk kanë mundësi investimi: sanksionet rëndojnë mbi bursën dhe kontrollet e monedhës e bëjnë të vështirë lëvizjen e parave jashtë vendit. Inflacioni, i cili u ngrit përsëri në mesin e vitit 2023, ka luajtur gjithashtu një rol.
Kur Banka Qendrore e Rusisë (CBR) filloi të rriste normat e interesit, interesi për skemën u rrit. Ndërsa CBR ngriti normën e saj bazë në 16%, qeveria e mbajti normën e saj preferenciale të ulët, duke e rritur atë në vetëm 8%. Në qershor kishte një hendek prej më shumë se dhjetë pikë përqindjeje midis normës së qeverisë dhe normës së tregut për një hipotekë.
Në fillim të këtij muaji ajo i dha fund skemës së saj më të njohur, e cila ishte për blerësit e ndërtesave të reja. Numri i hipotekave të reja mund të bjerë me rreth 50% në gjysmën e dytë të vitit.
Industria e ndërtimit të Rusisë do të vuajë si rezultat. Kështu do të bëjnë bankat, të cilat kanë gëzuar fitime rekord të nxitura nga rritja e shpejtë e portofolit të hipotekave. Për momentin, megjithatë, tregu i banesave duket se do të arrijë të shmangë një kolaps.
Vasily Astrov i Institutit të Vjenës për Studime Ekonomike Ndërkombëtare, thotë se “ngadalësimi dhe ndoshta stanjacioni” ka më shumë gjasa sesa një rënie e madhe e çmimeve.
Ekonomia e luftës e Rusisë, e cila ka parë rritje të shpejtë të pagave këtë vit, mund të jetë ende në gjendje të mbajë një treg të fortë pronash, edhe kundrejt normave më të larta dhe mbështetjes së pakësuar të shtetit./Media Ndërtimi
Infrastrukturë
Kinezët dhe turqit “gëzojnë” koncesionin e bakrit në Shqipëri
Published
3 months agoon
July 25, 2024Fabrika e përpunimit të bakrit në Fushë Arrëz iu dha me koncesion për 30 vite një kompanie turke. Ishte viti 2001 kur shteti shqiptar firmosi marrëveshjen koncesionare. Shumë shpejt në lojë hynë edhe partnerët kinezë. Periudha e artë e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën u ndërpre rreth viteve 80-të, për t’u rivendosur sërish me ardhjen e demokracisë.
Përmes një operacioni financiar të zhvilluar në Turqi, ata morën nën zotërim pjesën më të madhe të rezervave shqiptare të bakrit, të cilat kaluan në pronësi të gjigantit botëror të minierave, kompanisë kineze “Jiangxi Koper”, shkruan citizens.al.
Ata blenë 48% të aksioneve të kompanisë “BerAlb” e cila zotëronte për 30 vite koncesionin e bakrit në vendin tonë, duke përfituar të drejtën për të administruar dhe shfrytëzuar minierën e bakrit Munellë, minierën e bakrit Lak-Rosh, minierën e bakrit Karmë, fabrikën e pasurimit të bakrit Fushë-Arrëz dhe të Mjedës si dhe impiantin e fraksionimit të skorieve të bakrit në Shëngjin.
Me një kapital fillestar prej vetëm 30 mijë USD ose 47 Milionë lekë, kjo kompani e ka zgjeruar kapitalin e saj çdo vit, ndërsa aktualisht deklaron një kapital prej 7.7 miliardë lekësh.
Pavarësisht rritjes së kapitalit, kompania deklaron se del vazhdimisht me humbje.
Megjithëse deklaron bilance negative, në vitin 2017 kompania nënshkroi një tjetër marrëveshje me shtetin shqiptar duke e shtyrë koncesionin edhe me 10 vite . Pra koncesioni i bakrit dhënë Turqisë dhe Kinës do të jetë në fuqi deri në vitin 2043. Ekspertët sugjerojnë se zgjatja e afatit duhet të ishte ballafaquar me performancën ekonomike, rritjen e niveli të mirëqënies së zonës si dhe ruajtjen e mjedisit./Meda Ndërtimi