Të mbledhur rreth një tavoline në qendër të fshatit Kuç, një grup ekspertësh të mjedisit dëgjuan për disa orë shqetësimet e banorëve mbi ujësjellësin që do ju marrë ujin.
I njëjti grup shkencëtarësh që pa gërryerjen e pyllit dhe shtrimin e tubave, u takua një ditë më pas zv. Ministren e Mjedisit, për t’i argumentuar rreziqet që i kanosen zonës së mbrojtur.
“Pasojat ekologjike të nxjerrjes së ujit mund të çojnë në zhdukjen totale të specieve”, deklaroi “Riverwatch”, një organizatë europiane në mbrojtje të lumenjve.
Po ashtu ata i bënë thirrje Ministrisë së Turizmit dhe Mjedisit që “të ndalojë menjëherë ndërtimin, të bëjë një Vlerësim të plotë të Ndikimit Mjedisor dhe Social dhe të eksplorojë burimet alternative të ujit të pijshëm për bregdetin”.
Së bashku me banorët dhe ekspertët e “Save the Blue Heart”, Citizens Channel vizitoi burimin e Lëpushës nga ku do të merret uji për t’u dërguar në ujësjellësin e Himarës. Punimet kanë nisur dhe po avancojnë më shpejtësi. Burimi ujit nuk rrjedh më i lirë, gërryerjet për të devijuar shtratin kanë nisur të jepnin efektet e para edhe në peizazh.
Uji i Lëpushës do të futet në një rrjet tubash prej 20 kilometër, për të furnizuar zonat turistike në bregdet.
“Do të ngelim pa ujë, kjo buronjë që e mbajmë mend gjithë jetën kështu, që është dhe zonë e mbrotjur s’do jetë më”, thotë njëri prej banorëve i keqardhur teksa zbresim afër burimit të Lëpushës.
Pas Drinosit, Shushica është degëzimi i dytë kryesor i lumit Vjosa, i fundit lum i egër në Evropë.
Kujtojmë se në mars të 2023, qeveria pas shumë përpjekjesh të organizatave vendase e të huaja dhe rezistencës së komunitetit, shpalli në mënyrë ceremoniale Parkun Kombëtar të Vjosës.
Shpallja u duk sikur e shpëtoi Vjosën nga hidrocentralet, vetëm për ta përballur me një kërcënim të ri, tharjen e burimeve nga ujësjellësi i Himarës.
Kjo për banorët është “një tentativë për shpopullim”. “Ne po duan të na lënë pa të ardhme, të ikim në e të vijnë investitorët”, tha një banor tjetër teksa.
Ekspertët shprehen se ka ekzistuar mundësia për burime alternative “por kjo ka qenë rruga më e thjeshtë”.
Ministrja e Turizmit dhe Mjedisit, Mirela Kumbaro, pasi mbajti një fjalim poetik mbi Vjosën duke e cilësuar “mbretëreshën e lumenjve evropianë” tha se plot 12.727 hektarë janë shpallur zonë e mbrojtur.
“Së bashku me degët e lumit Vjosë, konkretisht lumi Drino, lumi Bënçë, dhe lumi i Shushicës, bëjnë atë që quhet sot parku i parë në Evropë i një lumi të egër siç është lumi Vjosa”, deklaroi Kumbaro në 2023, por sot në vend të mbrojtjes, në lumin Shushica kanë zbarkuar makineritë të cilat po gërryejnë tokën e po ndërtojnë tubat që do t’ia marrin ujin një prej degëzimeve kryesore të Vjosës.
Kujtojmë se ky projekt që kërcënon mbrojtjen e Vjosës po zhvillohet në një moment ku ka debate në parlament nga organizatat mjedisore për ndryshimet ligjore në ligjin për Zonat e Mbrojtura. Këto ndryshime i hapin rrugë investimeve në zonat e mbrojtura, pasi koncepti zonë e mbrojtur po ndryshohet.
Shqetësuese për komunitetin dhe ekspertët është edhe parashikimi i ndërtimit të 2 HEC-eve të vegjël pranë Himarës.
Në studimin e fizibilitetit si dhe në shpalljen publike të projektit përmendet ky fakt. Megjithatë, një informacion shumë i kufizuar është dhënë në Raportin e VNM-së për këto projekte. “Është e paqartë se kush do ta drejtojë këtë HEC dhe sa është kapaciteti i tyre i instaluar”, thuhet në dokument.
Për ekspertët më e rëndësishmja është se ky projekt po dëmton Parkun Kombëtar të Lumit të Egër Vjosa si vizion./Media Ndërtimi