Ndryshimet klimatike, përçarjet teknologjike dhe çështje të tjera po e formësojnë thellësisht trajektoren e qyteteve tona. Sfidat e ndërlidhura po konvergojnë para nesh, duke krijuar një peizazh kompleks që kërkon veprim përtej biznesit si zakonisht.

Në të gjithë Evropën dhe Azinë Qendrore, ndryshimet demografike si rënia e nivelit të lindjeve dhe plakja e shpejtë po i tensionojnë ekonomitë dhe sistemet sociale. Shkalla e papunësisë tek të rinjtë është dy herë më e lartë se punëtorët e moshuar. Ndërsa popullatat e moshuara janë më pak të shqetësuara për ndryshimin e klimës, të rinjtë e shohin atë si një krizë ekzistenciale dhe kërkojnë veprim urgjent – ata kanë një interes shumë real në ndikimet mjedisore që luhen në afate më të gjata kohore.

Të mësuarit në zhvillim nga Fondi i Eksperimentit të Qytetit

Qytetet janë pika e nxehta ku këto sfida janë më të mprehta dhe ndërsektoriale. Nevoja për të përshpejtuar tranzicionet e gjelbërta dhe të drejta ekonomike kryqëzohet me forca më të gjera që riformojnë të ardhmen e tyre:

Gjurmët e mëdha mjedisore të qyteteve nga aktiviteti industrial, emetimet e transportit dhe popullsia e përqendruar, që kërkojnë ndryshime thelbësore në mënyrën se si ato trajtojnë qëndrueshmërinë;

Një revolucion dixhital që transformon mënyrën se si njerëzit punojnë, jetojnë dhe angazhohen me mjediset urbane me një ritëm eksponencial, duke testuar aftësitë e qyteteve për të përshtatur infrastrukturën dhe shërbimet;

Tendencat e decentralizimit që fuqizojnë komunitetet lokale për të zhvilluar zgjidhje inovative të politikave të përshtatura për nevojat e tyre po fragmentojnë gjithashtu peizazhin e qeverisjes urbane dhe po sforcojnë burimet komunale.

Besimi i publikut tek institucionet po gërryhet edhe pse nevoja për inovacion të shpejtë po rritet.

Për UNDP-në, katalizimi i zhvillimit të qëndrueshëm do të thotë të përqafohet kjo konvergjencë në qytete jo si një rrezik, por si një mundësi për transformim nga poshtë-lart.

Futni qasjen “portofoli”. Nëpërmjet iniciativave si Fondi i Eksperimentit të Qytetit, një partneritet me Ministrinë e Financave të Sllovakisë, ne mblodhëm portofole bashkëpunuese në pesë qytete pilot – Shkup, Almaty, Stepanavan, Pljevlja dhe Prishtinë – u fokusuam në sfidat komplekse urbane si cilësia e ajrit, qarkshmëria, hapësirat publike dhe punësimi.

Në vend që të ndiqnin projektet e zhvillimit të qytetit në izolim, këto portofol pilot u bënë qendra eksperimentimi – duke ndërtuar kapacitete lokale në të menduarit sistematik, duke nxitur bashkë-krijimin midis partnerëve të pamundur dhe duke lejuar që idetë të evoluojnë me shpejtësi bazuar në unazat e vazhdueshme të reagimit. Për shembull, gjetja e sinergjisë midis landfilleve dhe ekosistemit të ndikimit social për të rimenduar se si mbetjet organike urbane mund të kthehen në një burim të vlefshëm.

Rezultatet fillestare nga kjo qasje kanë qenë inkurajuese. Bashkitë vlerësuan fleksibilitetin e ofruar për të hartuar dhe përshtatur iniciativat bazuar në reagimet në kohë reale nga një gamë e gjerë aktorësh bazë në terren. Kjo krijoi një mjedis ku eksperimentimi mund të ndodhte pa kufizime të ngurtë – një mentalitet i “dështuar përpara” zuri rrënjë, duke i parë gabimet si mundësi mësimi dhe jo si dështime.

Tre ndërrime të mëdha dominuan fokusin në të gjithë portofolet: 1) përshpejtimi i një tranzicioni të gjelbër dhe të drejtë duke adresuar ndotjen e ajrit, çështjet e mbetjeve, varësinë nga karburantet fosile, modelet e paqëndrueshme të transportit dhe mungesën e infrastrukturës së gjelbër; 2) trajtimi i sfidave demografike si shpopullimi, ikja e trurit, humbja e kapitalit njerëzor dhe tkurrja e qyteteve; dhe 3) shfrytëzimi i mundësive të reja ekonomike rreth qarkullimit dhe të ardhmes së punës.

Në këto zona, u shfaq një fije e përbashkët – lundrimi i pasigurisë rreth asaj se si mund të shpalosej transformimi dhe ndërtimi i koalicioneve të reja për të nxitur ndryshimin, si partneriteti qytetar-komunal që kthen gjallërinë në Stepanavan, Armeninë ose Këshillin Kombëtar për Zhvillim të Qëndrueshëm të Malit të Zi që punon në një tranzicion të drejtë. Portofoli ofruan një kornizë solide për ekipet e qytetit për të përqafuar këtë kompleksitet. Ajo që rezultoi nuk ishin projekte të ngushta, por një rrjet në zgjerim i ndërhyrjeve plotësuese që përforcojnë reciprokisht njëra-tjetrën.

Institucionet Financiare Ndërkombëtare (IFI) po përdorin gjithnjë e më shumë qasje të përziera financimi për të grumbulluar investime private për projekte të qëndrueshme urbane. Kjo mund të përfshijë përdorimin e fondeve publike ose filantropike për të hequr rrezikun e investimeve, për të ofruar asistencë teknike ose për të strukturuar projekte për të krijuar profile më tërheqëse të kthimit të rrezikut për investitorët privatë. Ne do të jemi partnerë me IFN-të për të katalizuar më shumë financime private për qytetet e vogla dhe të mesme që përndryshe mund të kenë vështirësi për të pasur fonde.

Duke grumbulluar projekte më të vogla, të përafruara nga pikëpamja tematike nëpër qytete të shumta në grupe, bëhet e mundur që të strukturohen propozime më të mëdha financimi të përshtatshme më mirë për këto lloj instrumentesh të përziera ose të ndarjes së rrezikut. Grupet e qyteteve do të përfitojnë gjithashtu nga integrimi strategjik i programit rajonal të përshpejtimit BOOST të UNDP-së.

Çelësi është të lëvizni përtej financimit të bazuar në grante për projekte individuale dhe në vend të kësaj të hartoni modele të reja financimi që janë përshtatur me natyrën komplekse, të drejtuar nga misioni i transformimit urban. Kjo kërkon një bashkëpunim të ngushtë midis qyteteve, institucioneve financiare dhe të tjerëve, dhe Fondi i Eksperimentit të Qytetit do të vazhdojë ta nxisë këtë dhe të shërbejë si një laborator për testimin e shpejtë, përsëritjen dhe përhapjen e këtyre qasjeve novatore nëpër rrjetet e qytetit.

Sfidat komplekse me të cilat përballen qytetet kërkojnë qasje të reja që shkatërrojnë silotë dhe zhbllokojnë potencialin krijues të palëve të interesuara lokale. Fondi Sllovak i Transformimit (një projekt kryesor partneriteti midis UNDP-së dhe Ministrisë së Financave të Republikës Sllovake) fton partnerë në të gjithë sektorët që të eksplorojnë bashkërisht këto paradigma të reja me ne.

Shkruar nga STELIANA NEDERA, Menaxhere në Qendra Rajonale e UNDP-së në Stamboll./Media Ndërtimi

Mjetet si inteligjenca artificiale dhe blockchain mund të ndihmojnë në plotësimin e boshllëqeve të punës duke ndërtuar një fuqi punëtore më të larmishme dhe inovative

Është e qartë për mua se zgjidhja e mungesës së fuqisë punëtore nuk qëndron vetëm në plotësimin e këtij boshllëku, por në rimendimin se me kë mendojmë ta plotësojmë atë. Gratë dhe njerëzit me ngjyrë, për shembull, përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të punëtorëve të ndërtimit – përkatësisht 11% dhe 7%.

Përvoja ime më ka mësuar se teknologjia – inteligjenca artificiale, blockchain dhe realiteti virtual, në veçanti – mund të bëjë më shumë sesa të zgjidhë mungesën tonë të punëtorëve. Ata mund ta bëjnë industrinë më të drejtë për të gjithë.

Kur filluam BuildOps në 2018, e gjithë fuqia jonë punëtore mund të futej brenda një shtëpie të vogël. Sot jemi me afro 300 punonjës. Rekrutimi i talenteve të nivelit të lartë në atë shkallë më tregoi se sa praktikat tradicionale të punësimit po e kufizonin aftësinë tonë për të gjetur kandidatët më të mirë.

Prezantimi i rekrutimit të drejtuar nga AI është një ndryshim i lojës. Duke përdorur inteligjencën artificiale, ne mund të analizojmë aplikacionet e bazuara në aftësi dhe potencial dhe jo në sfond ose lidhje. Kjo qasje jo vetëm që përshpejton procesin e punësimit, por sjell një pasuri të talenteve dhe perspektivave të ndryshme për ekipin tonë, duke pasuruar fuqinë tonë punëtore në mënyra që unë nuk e kisha imagjinuar.

Dhe ndërsa si një startup i bazuar në teknologji, përfshirja e teknologjive të reja është natyra e dytë për ne, futja e AI në procesin e punësimit mund të jetë tepër e lehtë për çdo organizatë, përfshirë ato në tregti. Platformat si Workable funksionojnë me autopilot për të gjetur kandidatët më të mirë në bazë të aftësive, për të parashikuar se cilët punonjës ka të ngjarë të lulëzojnë dhe për të siguruar që po ndërtoni një ekip të larmishëm.

Jemi në prag të një epoke të re në ndërtim. Një ku teknologjia jo vetëm që plotëson boshllëqet tona të punës, por ndërton ura për një fuqi punëtore më të larmishme, të aftë dhe inovative. Është koha që ne të rritemi dhe të përqafojmë këtë ndryshim.

Opinion i shkruar nga Alok Chanani, një ish kapiten i ushtrisë amerikane, është bashkëthemeluesi dhe CEO i firmës teknologjike të ndërtimit BuildOps me bazë në Santa Monica, Kaliforni./Media Ndërtimi

Ne duhet t’i japim fund përdorimit të plastikës për hir të planetit dhe shëndetit të njeriut, shkruan drejtori i nismave plastike për fundin e Ditës së Tokës Aidan Charron.

Plastika është bërë e pranishme kudo në jetën tonë, ato janë kudo dhe të pashmangshme por jo gjithmonë ka qenë kështu. Janë materiale relativisht të reja dhe megjithëse kanë disa përfitime, ato janë të tepruara! Pse dreqin na duhet të mbështjellim një portokall të qëruar në një enë goce? Kush përfiton nga kjo?

Kjo duhet të ndalet. Ne duhet t’i japim fund plastikës për hir të shëndetit njerëzor dhe planetar. Kjo është arsyeja pse ne kërkojmë një ulje prej 60 për çdo të prodhimit të të gjithë plastikës deri në vitin 2040.

Prodhimi i plastikës është dy herë më i lartë se 20 vjet më parë, pa asnjë shenjë ngadalësimi

Ashtu si duhani dhe plumbi në shekullin e 20-të, ne dimë kaq pak për mbi 15,000 kimikate që mund të përbëjnë plastikë dhe i konsiderojnë ato si të padëmshme. Nga këto kimikate, mbi 4,200 janë të rrezikshme, ndërsa vetëm 980 janë të rregulluara dhe shumica dërrmuese e rreth 11,000 të tjerëve nuk janë studiuar ose rregulluar fare.

Përdorimi ynë i plastikës është ende në rritje, me prodhimin e plastikës dy herë më të lartë se 20 vjet më parë, pa asnjë shenjë ngadalësimi. Nëse vazhdojmë me tendencat tona aktuale, përdorimi i plastikës do të trefishohet nga nivelet aktuale në më pak se 40 vjet.

Ne nuk kemi teknologjinë apo aftësinë për të trajtuar mbetjet që kemi aktualisht, kështu që çfarë do të ndodhë në vitin 2060 nëse trefishojmë prodhimin? Fotot e rrugëve ujore të mbytura, mbeturinat në dyshemenë e oqeanit dhe hapësirat publike të mbeturinave do të jenë normë – për të mos përmendur implikimet masive shëndetësore të plastikës dhe kimikateve të saj shtesë.

Aktualisht, plastika kontribuon me 250 miliardë dollarë në kostot e kujdesit shëndetësor çdo vit vetëm në Shtetet e Bashkuara. Kjo rrjedh nga sëmundjet e shkaktuara nga kimikatet e shumta si PFAS, bisphenolet dhe ftalatet, të cilat ofrojnë karakteristikat unike të secilës plastikë.

Është e qartë se ne duhet të pastrojmë veten nga plastika

Vitin e kaluar ekipi i Earthday.org filloi të analizojë dhe të prodhojë një raport që trajton çështjet kryesore shëndetësore që dalin nga përdorimi i plastikës, veçanërisht ato që po shohim tek foshnjat dhe fëmijët. Informacioni që gjetëm ishte tronditës. Mikroplastika po bioakumulohet në organet tona kryesore, duke u gjetur në placentën e njeriut, të zbuluar në qumështin e gjirit.

Është mjaft e frikshme që ata janë në gjendje të depërtojnë në të gjitha këto vende. Por edhe më keq, ato po kontribuojnë në mënyrë aktive në shkallën e kancerit të përgjithshëm dhe të fëmijërisë në mbarë botën, me ekspozimin e ftalateve të lidhura me një rritje prej 20 për qind të kancerit të fëmijërisë.

Mund të zhytem në më shumë, duke përfshirë rritjen e shkallës së infertilitetit për shkak të uljes së cilësisë së spermës, ndërkohë që prodhimi i plastikës është rritur. Por nëse kjo që kam theksuar deri tani nuk ju tremb pak, nuk e di se çfarë do të bëjë (ndoshta përmendja e uljes së madhësisë së organeve gjenitale mashkullore).

Është e qartë se ne duhet të pastrojmë veten nga plastika. Pra, pse një ulje prej 60 për qind deri në vitin 2040 dhe a është e mundur kjo? Sipas mendimit tim, nuk është vetëm e mundur, por edhe minimumi që duhet të bëjë bota.

Aktualisht, 50 për qind e të gjithë plastikës është një përdorimshe dhe pjesa më e madhe e saj janë ambalazhe për një përdorim që nuk janë të riciklueshme. Në nivel global vetëm nëntë për qind e të gjithë plastikës riciklohen. Në Shtetet e Bashkuara, është vetëm pesë për qind.

Le të kthehemi te përdorimi i materialeve më të qëndrueshme. Druri është rigjenerues, le të fillojmë të përdorim në vendet ku plastika ka marrë përsipër si në ndërtimin e mobiljeve. Ndaloni të bëni rrobat tona nga materiale sintetike, që nxjerrin mikroplastikë në ajër dhe në rrugët ujore. Pambuku organik, kërpi dhe leshi rriten përsëri ndryshe nga plastika.

Pasi të fillojmë të kërkojmë cilësinë mbi sasinë, mund të fillojmë të reduktojmë prodhimin tonë të plastikës. Mund të arrijmë në një reduktim prej 60 për qind të plastikës. Dy vjet më parë, mbi 75 për qind e amerikanëve donin të shihnin një reduktim të plastikës për një përdorim, dyshoj se ky numër është rritur me vëmendjen që plastika po merr në mediat tona dhe me ardhjen e Traktatit Global të Plastikës.

Është koha t’u bëjmë thirrje udhëheqësve tanë që të mbështesin uljen graduale të plastikës, ata patën ditën e tyre dhe është koha për të shkuar përtej tyre. Le të gjuajmë për një reduktim 60 për qind të prodhimit deri në vitin 2040. Ne mund ta bëjmë atë, na duhen vetëm ata që janë në pushtet të dëgjojnë shumicën dërrmuese të njerëzve që e mbështesin atë!

Opinion nga Aidan Charron, i cili është drejtor i iniciativave plastike fundore në Earthday.org./Media Ndërtimi