Aktuale
Hapat e parë të Kinemasë në Kosovë
Published
3 years agoon
Sidomos gjatë viteve 1950-1960 u hodhën hapa të rëndësishëm për masivizimin e kinemasë. Si në Jugosllavi ashtu edhe në Kosovë filluan të ndërtohen sallat e kinemasë, në shkurt të vitit 1952 në Kosovë u hapën kinematë Bistrica-Lumbardhi në Prizren dhe kinemaja Omladina-Rinia në Prishtinë.
Me krijimin e Jugosllavisë Socialiste kinemasë i është kushtuar një rëndësi e madhe, duke krijuar zonat e prodhimit, shpërndarjes dhe shfaqjes, në rend të parë në përputhje me Bashkimin Sovjetik; kurse më pas (1948) ky sistem u riformua mbi bazën e decentralizimit. Sidomos gjatë viteve 1950-1960 u hodhën hapa të rëndësishëm për masivizimin e kinemasë. Si në Jugosllavi ashtu edhe në Kosovë filluan të ndërtohen sallat e kinemasë, në shkurt të vitit 1952 në Kosovë u hapën kinematë Bistrica-Lumbardhi në Prizren dhe kinemaja Omladina-Rinia në Prishtinë.
Njësia e Kinemasë, e cila u themelua në vitin 1944 nga Ushtria Popullore Jugosllave gjatë Luftës së Dytë Botërore, u shndërrua në Korporatë Kinematografike të Ushtrisë Popullore Jugosllave më 3 korrik 1945. Institucioni i Kinemasë si një nga institucionet jugosllave i formuar në përputhje me modelin e aplikuar nga BRSS; është formuar si një njësi në varësi të Ministrisë së Arsimit, buxheti i së cilës sigurohej nga shteti.
Një vit më vonë, në qershor të vitit 1946, u krijua Komiteti i Kinematografisë, organi më i lartë i kinemasë; Aleksandar Vučo një shkrimtar i respektuar dhe një nga themeluesit e ekipit të surrealizmit të Beogradit të viteve 20, u emërua kryetar i komitetit nga vetë Josip Broz Tito. Komiteti i Kinematografisë duke përfshirë zhvillimin e kinemasë në Jugosllavi ishte plotësisht i autorizuar edhe për çështje të rëndësishme si, botimin e revistave dhe librave kinematografik, xhirimin e filmave edukativë e dokumentarë si dhe shpërndarjen e filmave të huaj.
Për krahasim, institucioni Neoplanta në Vojvodinë, një rajon tjetër autonom i Jugosllavisë, është themeluar në vitin 1966, disa vite para Kosovafilm. Kosovafilm fillimisht u fokusua në projekte të përbashkëta. Në këtë kontekst, filmi Rekvijem (1970) me regji të Caslas Damjanovicit është xhiruar në bashkëpunim me Filmom Danas, ndërsa filmi Prva Ljubav (1970) është xhiruar sërish me Filmski Novosti me regji të Zoran Calic. Ky film është një nga filmat më të ndjekur të Jugosllavisë dhe në të cilin rolin kryesor e zotëronte Faruk Begolli. Përveç kësaj janë xhiruar filma si Moja Luda Glava (1971 – Vuk Vuca), Kondori (1970 – Zoran Calic). Filmi është xhiruar nga Umir Krvi (1971 – Zdravko Velimiroviç) në bashkëpunim me FRZ me qendër në Beograd dhe bëhet fjalë për familjet shqiptare në Mal të Zi që i japin fund gjakmarrjes.
Filmi u zgjodh si filmi më i mirë dokumentar në Festivalin e Filmit të Shkurtër dhe në Festivalin Dokumentar të Beogradit. Kako Umreti – Si e Vdiset (1972), me regji të Miomir Stamenkoviç, ishte filmi i parë i prodhuar vetëm nga Kosovafilm pa mbështetjen e një kompanie tjetër produksioni.
Abdurrahman Shala u kritikua dhe u shkarkua në vitin 1975, me arsyetimin se luftën antifashiste të Jugosllavisë e interpretoi me gjuhë qesharake në filmin Crveni Udar.
Shkrimtari Azem Shkreli u emërua drejtor i Kosovafilm, duke zëvendësuar Shalën. Gjatë periudhës së Shkrelit, Kosovafilm u fokusua më shumë në produksionet kosovare. Në këtë kuadër ishte xhiruar dokumentari “117” i Besim Sahatçiut dhe filmi “Kur Pranvera Vonohet” me regji të Ekrem Kryeziut. Skenari i filmit është bërë nga Azem dhe Imer Shkreli, bazuar nga ditarët e ditëve të luftës së Fadil Hoxhës. Ky film fillimisht ishte planifikuar të bëhej nga Zivojin Pavlovic.
Megjithatë, Pavlovic u pa si “i kundërshtueshëm” nga qeveria e asaj periudhe, dhe gjatë një kohe thuhej se xhirimi i filmit do të realizohej nga Bekim Fehmiu dhe përfundimisht filmi u realizua nga regjia e Ekrem Kryeziut. Filmi “Era dhe Lisi” është xhiruar nga Besim Sahatçiu në vitin 1979 në kuadër të Kosovafilm dhe ky film ka arritur sukses të madh. Skenaristi i filmit Petrit Imami është vlerësuar me çmimin “Arena e Artë” në festivalin e filmit të mbajtur në Pula. Kosovafilm po ashtu në vitet 1980’ta ka prodhuar filmat, si: Gjurmët e bardha (1980 – Ekrem Kryeziu), Lepuri me pesë këmbë (1982 – Ismail Ymeri), Proka (1984 – Isa Qosja), Njeriu prej dheut (1984, Agim Sopi), Pikniku (1986 – Emin Halili), Rojet e mjegullës (1988 -Isa Qosja). Paralelisht me zhvillimet negative politike, Kosovafilm u mbyll në prill të vitit 1993.
✎ Autor: Bengi Muzbeg, Tevfik Rada © PRIZMA MEDIUM
*Kjo përmbajtje është përgatitur me mbështetjen e CHwB Kosova dhe platformës GërrGërr
You may like
Aktuale
Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?
Published
4 months agoon
July 25, 2024Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.
Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.
Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.
Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.
Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.
Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…
Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi
Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.
Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.
Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.
“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.
Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.
“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.
Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.
“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi
Aktuale
Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë
Published
4 months agoon
July 24, 2024Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.
Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.
Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.
Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.
Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.
Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.
Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.
Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.
Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.
Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.
Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.
“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi