Connect with us

Aktuale

Akullorja shqiptare “Trato”, historia e pastiçerisë më të vjetër të Zagrebit

Published

on

Gjatë udhëtimit të tij rrugor prej 2,500 kilometrash në korrik 2008 nga Londra perëndimore për në familjen e tij në malet e Shqipërisë veriore, Festim Trota, atëherë 30 vjeç, kaloi me shpejtësi nëpër Evropë me gruan dhe vajzën e tij të vogël, duke bërë vetëm një ndalesë brenda natës diku në Austri.

Në mesditën e ditës së dytë, ai hyri në Zagreb me VË Golf-in e tij të ri dhe mori rrugën Maksimirska për në pjesën lindore të qytetit. Duke ngadalësuar shpejtësinë për të marrë numrat siç duhet, ai ndaloi dhe parkoi jashtë numrit 34, një ndërtesë gri trekatëshe me dy ose tre dyqane në përdhe. Një nga vitrinat ishte një pastiçeri e papërshkrueshme, tabela e artë e së cilës shkruhej “Orijent”.

Këtu ishte ai.

Hyri brenda dhe pyeti dy të reja në banak për Zulfi Tahirin. Zoti Tahiri, thanë ata, kishte vdekur disa vite më parë. “Po pronari?” Pyeti Festimi. Një grua e moshës së mesme me flokë të shkurtër e bjond iu afrua. “A je vajza e xhaxha Zulfit?” e pyeti ai.

“Po…”

“Unë jam djali i Hasan Trotës”, tha ai, “nipi i Hajrijes”.

Gruaja ndaloi për një moment. Motra e saj, e cila kishte bërë pasta në bodrumin poshtë, doli lart. Të tre u ulën në një tavolinë. “Ata qanë, unë qava,” kujton ai, “unë qava dhe ata qanë.”

Ata kaluan dy ditët e ardhshme së bashku. Ai u ka treguar fotot e babait të tij Hasanit, i cili i ngjante shumë Zulfit. Ata vizituan varrin e xhaxha Zulfit në Mirogoj, varrezat monumentale të qytetit. Kur i moshuari vdiq në vitin 2002, varrimi, i bërë sipas ritit mysliman, i thanë atij, ishte i pranishëm me qindra. Ata i dhanë Festimit dhe gruas së tij pasta (“As që kam ngrënë kurrë më parë apo më pas nuk është shkrirë në gojë si ato”) dhe e çuan atë dhe familjen e tij për një darkë luksoze.

Festimi dhe gruaja e tij takuan të gjithë tahirët. E veja e dobët e xhaxha Zulfit, e cila jetonte në një apartament aty pranë, i dha atij një byzylyk floriri për vajzën e tij të vogël dhe motrat i sollën ushqim për fëmijë. Familja e bashkuar e kaloi natën së bashku. Ai ishte anëtari i parë i ngushtë i familjes shqiptare të babait të tyre që kishin takuar ndonjëherë.

Në një moment gjatë qëndrimit, ai thirri vëllain e tij të madh në Shqipëri për të raportuar. “Unë i takova ata. Xha Zulfi ka vdekur, takova vajzat dhe gruan e tij”, tha ai. Por një gjë e befasoi. “Gruaja e tij nuk quhej Mejreme. Ishte diçka tjetër.”

Si një pastiçeri e vogël në një lagje mjaft të papërshkrueshme – vendi është vetëm 12 metra me pesë dhe jashtë qendrës së qytetit – Slastičarnica Orijent mund të mos i lërë përshtypje një të huaji.

Megjithatë, është pastiçeri më i vjetër që funksionon në Zagreb. Me një klientelë të përkushtuar (një “pasues kulti” sipas njerëzve të brezave të ndryshëm me të cilët fola) në mishërimet e ndryshme të saj, është në çdo udhërrëfyes dhe i njohur në të gjithë vendin dhe i është bërë homazh në filmat kulti jugosllav. Vetëm muajin e kaluar, Index, portali kroat me trafik të lartë, botoi një artikull me recetat e Orijent. Slasticarnica Orient është një institucion.

Rruga për në Maksimir

Maksimirska është rruga që lidh bërthamën më të vjetër të Habsburgëve të Zagrebit me Parkun Maksimir, hapësirën me peizazhe të shekullit të 19-të, e cila në kohën kur u krijua ishte shumë jashtë qytetit. Sot Maksimir i referohet stadiumit më të madh të futbollit në Kroaci, i cili ndodhet pikërisht përballë parkut.

Përgjatë rrugës midis Parkut Maksimir dhe qendrës së qytetit, artizanët u ftuan të ndërtonin shtëpi dhe dyqane, zhvilluesit ndërtuan blloqe apartamentesh dhe nga fillimi i shekullit të 20-të zona ishte mbushur.

Kishte një shumëllojshmëri danubiane këpucarësh, hekuri, endësit, marangozët. dhe kasapët. Kishte sllovakë nga Samobori, gjermanë nga Vojvodina, çekë, hungarezë dhe sllovenë, së bashku me çuditshmërinë osmane, tha Martina Petrinjak, gjyshi i së cilës, një këpucar i quajtur Juraj Majdak, kishte qenë një nga kolonët e hershëm atje në vitet 1880.

Diku nga fundi i viteve 1920, një adoleshent shqiptar që prezantohej si Ahmet doli në rrugë duke kërkuar një punë në një dyqan akulloresh të drejtuar nga një musliman. Ai shiti kone nga një karrocë rruge dhe flinte në një dhomë në papafingo në shtëpinë e Majdakut përballë rrugës. Pagën e parë e shpenzoi për një lugë alumini.

(Udhëpërshkrim nga Altin Raxhimi i cili është një shkrimtar i pavarur me qendër në Montreal, Kanada. Ky shkrim është publikuar në Kosovotëopointzero.com./Media Ndërtimi.

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending