Menjëherë pas përfundimit të luftës qytetet e Kosovës, e më së shumti Prishtina u përballë me ndërtime të objekteve që cilësohen të shëmtuara për nivelin urban.
Në vazhdim MEDIA NDËRTIMI ua sjell një hulumtim të gazetarëve Besa Kalaja dhe Besnik Boletini, të cilët e kanë pasqyruar kaosin ndër vite të betonimit të egër në kryeqytet në shkrimin me titullin “Qyteti pa zot”.
KUR MBAROI LUFTA, në kryeqytetin e Kosovës, u çlirua bisha e ndërtimeve të egra, që e shndërruan atë në një qytet me arkitekturë turbo-folk. Kush e fitoi luftën në kryeqytetin kosovar?
Ndërtimi i objekteve të banimit kolektiv është biznesi legal më fitimprurës i pasluftës në Kosovë. Veç që u derdhën miliona euro e u mbuluan qindra hektarë tokë me ndërtime, ky biznes ka shkaktuar kaos urbanistik në kryeqytet, i cili edhe më tutje vështirë po kontrollohet. Ata që e kanë përcjellë nga afër fushën e ndërtimeve në Kosovë, thonë se me këtë biznes është bërë shpëlarje e madhe parash. Këta ndërtues e kanë shfrytëzuar kohën e pasluftës për të filluar ndërtime që kapin vlera milionëshe, pa e ditur prej nga e kanë prejardhjen paratë që kanë hyrë në ndërtim. Megjithëse komuna është tërësisht e mbyllur për publikun, ajo që nuk mund të fshihet është fakti se ndërtimet në kryeqytetin kosovar, thjesht janë bërë të parezistueshme për pushtetin edhe pse ato e kanë shndërruar Prishtinën në një qytet me turbo-folk arkitekturë.
Një zë i rrallë kundër degradimit urban të qytetit u vra. Ekzekutimi i Rexhep Lucit në shtator të vitit 2000 ka ngelur një rast i pazgjidhur për organet e rendit. Qe gjashtë vite edhe një organizatë joqeveritare ngriti zërin kundër degradimit të qytetit, Iniciativa Qytetare për Mbrojtjen e Qytetit të Prishtinës (IQMQP). Lagjet që, sipas kësaj organizate, më së shumti janë degraduar janë “Dodona” dhe lagjja “Tophane”. Ngjashëm kanë pësuar edhe lagjet “Qyteza Pejton”, “Mati” e Veterniku.
Nga ky hulumtim për legalizimin kolektiv ilegal shihet se jo të gjitha ndërtimet e larta që po bëhen në kryeqytet i plotësojnë kushtet urbanistike. Disa prej tyre nuk kanë as parkingje, hapësira të gjelbëruara dhe kushte të tjera që duhet t’i plotësojnë, kritere këto të përcaktuara edhe në manualin e Komunës së Prishtinës për ndërtimet pa leje.
Në mesin e atyre që kanë ndërtuar pa leje dhe që kanë kontribuar në shëmtinë e qytetit ka edhe deputetë të Kuvendit të Kosovës, këshilltarë dhe zyrtarë komunal, por edhe njëra ndër kompanitë më të mëdha të ndërtimit në kryeqytet.
Këshilltarë dhe zyrtarë të Kuvendit Komunal të Prishtinës kanë përfituar nga ndërtimet e egra në Prishtinë.
Legalizime pa ligj
Komuna e Prishtinës është kritikuar shumë se e ka filluar procesin e legalizimit pa bazën e nevojshme ligjore. Qeveria e ka miratuar Projektligjin për legalizimin e objekteve pa leje tek në fund të vitit 2012. Ky ligj nuk dihet kur do të hyjë në fuqi..
Organizata INPO që e monitoron punën e Komunës së Prishtinës, në një raport të saj për marrje të lejeve të ndërtimit në Komunë, ka vërejtur se komuna nuk ka kapacitete të mjaftueshme njerëzore dhe teknike për të bërë detajisht inspektimin e gjithë objekteve që kanë aplikuar për legalizim.
“Pasi që ka një numër shumë të madh që kanë aplikuar për legalizim më se 6148 kërkesa, në proces të legalizimit janë rreth 500 prej tyre, të cilat janë të parapara t’i plotësojnë kushtet minimale, ndërsa janë legalizuar diku rreth 100 prej tyre. Në kuadër të këtyre lëndëve 2,600 prej tyre janë lëndë të trajtuar në plotësim të dokumentacioneve të nevojshme, të cilat janë të parapara me ligj”, thuhet në raportin e INPO.
Komuna e Prishtinës është kritikuar shumë edhe për procedura të stërzgjatura për dhënie të lejeve të ndërtimit. Kurse Komuna e mbush gjysmën e buxhetit tek të hyrat vetjake nga dhënia e lejeve për ndërtim./Media Ndërtimi.