Connect with us

Aktuale

Historia dhe arkitektura e veçantë e Tempullit më të madh budist në botë

Published

on

Tempulli më i madh budist në botë ndodhet në ishullin indonezian të Java-s. Pavarësisht nga madhësia, ai u harrua ndër shekuj, shkruan Travelbook, përcjell Media Ndërtimi. Sot, kompleksi është atraksioni turistik më i vizituar në Indonezi.

Asgjë tjetër në botë nuk mund të krahasohet me madhësinë e tij. Kompleksi i tempullit Borobudur është i vendosur në fushën pjellore Kedu, rreth 40 kilometra nga qyteti indonezian i Yogyakarta. Ndërtesa e madhe është vendi më i madh i besimit budist në botë. Dimensionet e tij duken të pabesueshme, aq më tepër nëse e dini se si u ndërtua tempulli dikur.

Borobudur zë një sipërfaqe prej 2500 metra katrorë, ndërtimi i ngjashëm me piramidën ngrihet 29 metra në xhunglën e ishullit Java. Siç raportohet nga “National Geographic” ndër të tjera, Borobudur është zbukuruar me më shumë se 500 statuja të Budës dhe rreth 3000 skulptura. Askund tjetër në botë nuk ka koleksion kaq të madh të këtij lloji. Së bashku ato tregojnë historinë e Budës dhe rrugën e tij drejt ndriçimit.

 

1.6 milion gurë

Borobudur u ndërtua midis viteve 780 dhe 840 nga sundimtarët e dinastisë së fuqishme Syailendra, të cilët ndoshta emigruan nga India ose Indokina. Ata qeverisën ishujt Java dhe Sumatra përreth 400 vjet. Faqja e Historisë Botërore vlerëson se Borobudur përbëhet nga 1.6 milion gurë. Është e habitshme se kur u ndërtua, as llaçi as agjentët e tjerë lidhës nuk u përdorën për të mbajtur gurët së bashku. Ata u prenë për t’iu përshtatur njëri-tjetrit dhe kështu qëndrojnë deri më sot.

Tempulli përbëhet nga tri kate njëri mbi tjetrin. Këto simbolizojnë tre sferat në Budizëm: Kamadhatu, Rupadhatu dhe Arupadhatu. Ngjitja në kompleks pra përfaqëson udhëtimin shpirtëror të çdo budisti të devotshëm.

 

Borobudur harrohet

 

Kamadhatu tregon sferën në të cilën një person është ende i lidhur me dëshirat e tij të kësaj bote. Kur ai çlirohet nga ajo, arrin kamadhatu: I lirë nga epshi, por ende i lidhur me një trup. Më në fund, në arupadhatu, bëhet arritja e spiritualitetit, në të cilën forma dhe emri i dikujt nuk kanë më asnjë kuptim. Statujat dhe skulpturat në Borobudur gjithashtu tregojnë për këtë.

Pavarësisht nga rëndësia e tij, Borobudur u harrua në një moment, pasi një pjesë e madhe e popullsisë Java u konvertua në Islam në rrjedhën e shekullit të 15-të. Për shekuj me radhë ishte një vend i rëndësishëm pelegrinazhi për besimtarët nga e gjithë Azia, por tempulli më i madh budist në botë tani ka humbur rëndësinë e tij. Xhungla, forca e natyrës dhe plaçkitjet kontribuan në prishjen e tij. Dihet gjithashtu që njerëzit në zonë përdorën gurë nga kompleksi për të ndërtuar shtëpitë e tyre.

 

Një vend i shenjtë në një shkëlqim të ri

 

Borobudur u rizbulua vetëm në vitin 1814. Komandanti anglez gjatë okupimit Britanik të Indonezisë, Sir Thomas Stamford Raffles, porositi Hollandezin Hermann Cornelius të gjente tempullin. Në atë kohë objekti ishte tashmë në një gjendje të shkretë dhe me rizbulimin në të njëjtin vit plaçkitja u rrit.

Sipas National Geographic, tempulli u shpëtua në vitin 1968 kur UNESCO u bashkua me qeverinë e Indonezisë. Shifrat e Budës u restauruan dhe një milion gurë u zhvendosën për një periudhë prej nëntë vjetësh. Borobudur është në Listën e Trashëgimisë Botërore që nga viti 1991. Vendi tani është atraksioni më i madh turistik në Indonezi.

Por, kjo është saktësisht një kërcënim për vendin e shenjtë, sepse sipas Unesco-s ka mungesë të një koncepti të arsyeshëm për turizmin masiv. Vizitorët kontribuojnë, kryesisht pa dashje, në shkatërrimin e mëtejshëm të vendit. Gurët nga të cilët është ndërtuar tempulli vazhdojnë të dëmtohen. Një kërcënim tjetër është vullkani i afërt Merapi, i cili shpërthen rregullisht, si një nga vullkanet më aktive në botë. Hiri i tij gjithashtu dëmton tempullin.

Ka shumë tempuj të tjerë Budistë dhe Hindu në afërsi të Borobudur. Prandaj, zona është jashtëzakonisht e popullarizuar jo vetëm me besimtarë nga e gjithë bota. Sipas National Geographic, Borobudur vizitohet veçanërisht gjatë fundjavave, në lindje dhe në perëndim të diellit. Kush ngjitet deri në majë të tempullit sheh një pamje fantastike mbi fushën, kodrat dhe vullkanet.

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending