Në peizazhin dinamik të sektorit energjetik të Kosovës, Valdete Marevci Dërmaku shfaqet si një figurë e patrembur, duke thyer barrierat gjinore dhe duke kontribuar ndjeshëm në fushën e energjisë. E diplomuar në inxhinieri mekanike dhe aktualisht duke shërbyer si koordinatore e ndërmarrjes me institucione të tjera në Ndërmarrjen Publike të Ngrohjes Qendrore “Termokos” SH.A , rrugëtimi i Valdetes është një trashëgimi si për përkushtimin e saj ashtu edhe për potencialin transformues të grave në sektorin e energjisë.

Ekspozimi i hershëm i Valdetes ndaj inxhinierisë mekanike, nisi kur ajo filloi shkollën e mesme në vendlindjen e saj Ferizaj në vitin 1988, ku u vunë themelet në lëndët STEM (shkencës, teknologjisë, inxhinierisë dhe matematikës) dhe inkurajimi familjar i hapi rrugën suksesit të saj akademik. Diplomimi në inxhinieri mekanike shënoi një arritje të rëndësishme, një arritje që kërkonte një përkushtim të palëkundur ndaj mjedisit rigoroz akademik të Universiteteve të Fakultetit Teknik të Universitetit të Prishtinës.

Rrugëtimi i saj profesional filloi me KFOR-in, forcën paqëruajtëse të NATO-s në Kosovë, ku Valdetja ishte inxhiniere inspektore për cilësinë. Angazhimi i mëvonshëm brenda Ministrisë së Tregtisë dhe Industrisë dhe Departamentit të Metrologjisë i dhanë asaj mundësinë për t’u rritur profesionalisht paralelisht me institucionin e sapokrijuar. Në vitin 2004, ajo iu bashkua Termokos-it, duke marrë role me përgjegjësi në rritje dhe duke lënë gjurmë të pashlyeshme në trajektoren e kompanisë.

Roli fillestar i Valdetes si shefe  e departamentit për mirëmbajtjen mekanike në Termokos, tregoi mprehtësinë e saj drejtuese pasi ajo mbikëqyri zhvillimin dhe mirëmbajtjen e impiantit për prodhim të ngrohjes, rrjetit parimar dhe sekondar të sistemit të ngrohjes qëndrore, duke menaxhuar një ekip prej 45 punonjësish. E palëkundur nga sfidat që lidhen me të qenit një grua e re në një rol drejtues, përkushtimi dhe aftësia e Valdetes shpejt e çuan atë të merrte pozicionin e drejtueses së departamentit.

Duke ushtruar për një periudhë edhe rolin e udhëheqjes së  mirëmbajtjes së sistemeve të ngrohjes në shkollat e Prishtinës, Valdetja u njoh me përgjegjësinë morale që vjen natyrshëm, veçanërisht pasi ky rol ndikon drejtpërdrejt në mirëqenien e fëmijëve. Qasja e saj ndaj vendimmarrjes dhe përgjegjësisë, pasqyron një konsideratë të përpiktë të korrektësisë, një tipar që ajo beson se gratë e sjellin në plan të parë në fushën profesionale.

Në rolin e saj aktual si koordinatore e Termokos-it me institucionet tjera, Valdetja mbikëqyr planet zhvillimore, bilancet vjetore e aftagjata dhe raportet për rishikimin e tarifave, duke theksuar nevojën për profesionistë dhe ekspertë të rinj për të kontribuar në rritjen e sektorit energjetik të Kosovës. Termokosi, nën drejtimin e saj, po ndërmerr projekte ambicioze si inkorporimi i prodhimit të energjisë diellore për ngrohje termike publike dhe dyfishimi i kapaciteteve termike që vjen nga termocentrali Kosova B,  duke theksuar nevojën për një fuqi punëtore të kualifikuar.

Përtej përgjegjësive të saj korporative, Valdetja angazhohet në mënyrë aktive me AWESK, një organizatë e udhëhequr nga gratë në Kosovë e fokusuar në frymëzimin e vajzave të reja për të ndjekur karrierën në STEM dhe energji. Duke iu bashkuar AWESK-ut në vitin 2017, ajo vazhdimisht ka kontribuar në grupin e efiçiencës së energjisë, duke u angazhuar në mbajtjen e  ligjëratave  për të rritur ndërgjegjësimin e grave dhe vajzave.

Valdetja e kupton rëndësinë e përfaqësimit, duke qenë inxhinierja e vetme femër në vendin e saj të punës për më shumë se dy dekada. Përfshirja e saj me AWESK synon të adresojë nën-përfaqësimin e grave në sektorin e energjisë, duke nxitur një komunitet mbështetës për femrat profesioniste dhe duke inkurajuar brezat e rinj që t’i bashkohen organizatës.

Ajo gjithashtu thekson kërkesën për gra inxhiniere në peizazhin e zhvillimit  të energjisë në Kosovë, duke kërkuar përfaqësim më të madh përmes bursave për të mbështetur vajzat e reja që ndjekin arsimin inxhinierik. Avokimi i saj përputhet me misionin e AWESK, pasi ajo parashikon një të ardhme ku gratë marrin pjesë aktive në formësimin e progresit dhe zhvillimit të sektorit të energjisë.

Si përfundim, rrugëtimi i Valdete Marevci Dërmakut shërben si një dritë frymëzimi për gratë që aspirojnë të lënë gjurmë në sektorin e energjisë në Kosovë. Udhëheqja e saj, si brenda Termokos-it ashtu edhe përmes përfshirjes së saj me AWESK-un, ilustron ndikimin transformues të grave profesioniste në industri. Historia e Valdetes rezonon jo vetëm si një testament për arritjet individuale, por edhe si një thirrje për veprim për nxitjen e diversitetit dhe përfshirjes në përpjekjet e Kosovës për përsosmëri në sektorin e energjisë.

Ky artikull është zhvilluar nga Shoqata e Grave në Sektorin e Energjisë në Kosovë me mbështetjen e Qendrës për Ndërmarrje Private Ndërkombëtare në kuadër të projektit “WE-Champs: Forcimi i Ekosistemit Ndërmarrës nga Rrjetëzimi i Dhomave Rajonale të Grave të Tregtisë dhe Shoqatave të Biznesit”, financuar nga Zyra e Sekretarit të Shtetit të Departamentit Amerikan të Shtetit për Çështjet Globale të Grave (S/GWI). Të gjitha opinionet e deklaruara këtu janë të autorëve dhe nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht pikëpamjen e Qeverisë së Shteteve të Bashkuara ose CIPE-së.

Punëtorët e ndërtimit në Gjermani do të hyjnë në një grevë mbarëkombëtare pasi punëdhënësit refuzuan një marrëveshje të premten.

Ndërmjetësuesit e pavarur kishin sugjeruar një formulë për të cilën ishte rënë dakord nga sindikata IG Bauen-Agrar-Umwelt (IG Bau) në fund të muajit të kaluar.

Formula përfshinte një rritje të menjëhershme prej 250 € në muaj, e ndjekur nga një rritje tjetër në prillin e ardhshëm prej 4.15% në Gjermaninë perëndimore dhe 4.95% në Gjermaninë lindore.

Sindikatat fillimisht kishin kërkuar një rritje prej 500 €.

Por në një deklaratë për shtyp të lëshuar në fillim të këtij muaji, federata gjermane e punëdhënësve të ndërtimit Hauptverband der Deutschen Bauindustrie tha se hodhi poshtë formulën e ndërmjetësve.

IG Bau lëshoi ​​​​një deklaratë për shtyp duke cituar Robert Feiger, i cili deklaroi se disponimi në ndërtim është “shumë nën zero” pas mungesës së “çdo respekti dhe njohjeje” nga kompanitë.

Pas kësaj, sindikata e punëtorëve IG Bau u bëri thirrje anëtarëve në shtetin e Saksonisë së Poshtme të bëjnë grevë të hënën (13 maj).

Kryenegociatori për punëdhënësit, Uwe Nostitz, ka vënë në dukje disa mangësi serioze në propozim. Këto përfshijnë mospërputhje në shpërblimin e kursantëve që do të merrnin më pak para në vitin e tyre të dytë sesa të parën.

Nostitz ka shprehur gjithashtu shqetësimin e tij se grevat do të çojnë në vonesa në ndërtim, duke shkaktuar dëme ekonomike./Media Ndërtimi

Rrokaqiejt mbeten të diskutueshëm në shekullin e 21-të, megjithatë ato po bëhen më të gjata dhe më të shumta. Shtatë herë më shumë ndërtesa prej 150 metrash ose më të larta kanë dalë që nga viti 2000 sesa janë ndërtuar në të gjithë shekullin e 20-të. Pesë dekada më parë, lartësia e ndërtesës më të lartë të përfunduar çdo vit në nivel global ishte mesatarisht rreth 250 metra (55-60 kate). Në ditët e sotme, ato janë zakonisht dyfishi i asaj lartësie.

Që nga lindja e rrokaqiellit në fund të shekullit të 19-të, kritikët kanë argumentuar se ndërtesa e lartë merr më shumë nga shoqëria sesa jep në këmbim. Shumë arkitektë parashikuan vdekjen e tyre eventuale, duke përfshirë Frank Lloyd Wright, i cili më vonë u kthye në vath në 1956 me prototipin e tij të lartë milje për Çikago.

Rreth fundit të shekullit të 20-të, qytetet shpesh ndaluan rrokaqiejt. Deri në vitin 1921, të paktën 22 qytete të SHBA – përfshirë Çikago – kishin kapele lartësie. Në 1894, Londra kufizoi ndërtesat në 24 metra të larta. Megjithatë, kufijtë e lartësisë përfundimisht ranë në rrugë, pasi qytetet kuptuan se ato shkaktonin më shumë dëm sesa dobi duke kufizuar ndërtimin e ndërtesave të nevojshme.

Kur qyteti i Nju Jorkut mori një qasje të ndryshme në vitin 1916 duke rregulluar format e ndërtesave përmes rregullave të prapambetjes, dhe horizonti i tij u rrit si kërpudha në vitet e njëzeta të zhurmshme, qytetet globale mësuan një mësim: qytetet e mëdha kanë nevojë për ndërtesa të larta për t’i ndihmuar ata të lulëzojnë. Në fund të shekullit, edhe Londra e kuptoi se kishte nevojë për ndërtesa të larta dhe e ktheu refuzimin e mëparshëm të tyre.

Për të kuptuar pse është kështu, duhet të bëjmë një hap prapa dhe të bëjmë një pyetje më të gjerë: pse shumica në rritje e popullsisë së botës jeton në qytete? Përgjigja themelore është tregjet. Qytetet janë, para së gjithash, tregjet e punës, ku njerëzit gjejnë punën e tyre. Në këtë kuptim, qytetet janë motorët që fuqizojnë jetën tonë ekonomike.

Duke pasur parasysh rëndësinë jetike të qytetit në jetën tonë, si duhet të organizohet për të funksionuar më mirë? Përgjigja është përmes tregut të tokës. Siç është përmbledhur bukur nga planifikuesi urban dhe autori Alain Bertaud, tregu i tokës “siguron një nxitje të fortë për përdoruesit për të përdorur sa më pak tokë të jetë e mundur në zonat ku ka një kërkesë të madhe”.

Nju Jorku dhe Londra kanë rregulla që penalizojnë zhvilluesit për gjenerimin e sasive të tepërta të karbonit. Kjo është politika e duhur dhe duhet të zgjerohet për të gjithë pronarët e pronave.

Jeta në rrugë: ndërtesat e larta janë kritikuar për shkatërrimin e jetës në rrugë. Po, ndonjëherë këto ndërtesa mund të ndjehen dërrmuese. Megjithatë, planifikimi i qytetit dhe dizajni urban që i jep përparësi këmbësorëve mund të stimulojë më pas ndërtesat që lidhen më mirë me rrugën. Problemi i vërtetë i qyteteve moderne është se shumë automobila zënë shumë tokë urbane. Reduktimi i përdorimit të makinave dhe hapja e hapësirave publike janë nxitësit e vërtetë të gjallërisë urbane.

Qytetet e mëdha kanë rrokaqiej sepse na lejojnë të jetojmë, të punojmë dhe të luajmë së bashku. Kjo nuk do të thotë se ndërtesat e larta janë kudo ose se të gjitha qytetet kanë nevojë për to. Por ato i shërbejnë një qëllimi të rëndësishëm. Kur dëgjojmë tokën – kur lëmë vlerën e gjeografisë të na flasë – rrokaqiejt mund të ngrihen në vendin e duhur në kohën e duhur./Media Ndërtimi