Connect with us

Aktuale

The Guardian: Në gjurmim të të papriturës, një udhëtim përreth Shqipërisë

Published

on

A ishte një ujk? Ndërsa makina jonë u rrotullua në një hark tjetër të ngushtë të thellë në fshatrat shqiptare, një krijesë e çuditshme dhe e egër shihte nga cepi. Pa dyshim që ishte. Kjo, pasi sapo kishim lënë një rezervë natyrore ku një panel në faunën lokale përshkruante një lupus të njëjtë Canis. As nuk ishte përvoja e vetme e papritur në vendin e Zogut (mbreti i vetëm shqiptar, në vitet 1920 dhe 30), vend i cili nën diktatorin represiv Enver Hoxha, u mbyll hermetikisht nga pjesa tjetër e Evropës deri në vitet 1990.

Ne kishim vendosur të nisnim udhëtimin tonë në Korfuz, për të shmangur kaosin dhe shpenzimet e kryeqytetit, Tiranës. Nga gjithë ngushtica, silueta malore e Shqipërisë ikte e vinte në formë reshë dhe shkoi deri në Sarandë, ku përqafonte bregun.

Kjo nisje për në “Rivierën Shqiptare” nuk ishte për ne, megjithatë, si partneri im dhe unë kishim planifikuar udhëtimin tonë rrugor thellë në brendësinë e thyer të jugut, në kërkim të xhevahireve bizantine, bujtinave të çuditshme osmane, xhamive, kështjellave dhe restoranteve që prodhojnë produkte të këndshme lokale.

“Shqipëria ka vetëm një rrugë – ajo shkon deri në Kosovë. Ju nuk mund të humbni!” tha njeriu ynë i makinës me qira në port. Nuk është saktësisht rasti, në të vërtetë një hartë është thelbësore. Në këtë kapsulë kurioze kohore, kur makinat private kanë qenë vërdallë për vetëm 25 vjet, parkimi i dyfishtë, ngarje të çrregullta dhe shenja të paqarta rrugore u bënë pjesë e përvojës së pasur tonën në Shqipëri. Mercedesë të fortë dhe fuoristrada me shkëlqim ishin norma, por kur shkoje pas një njeriu të vjetër në biçikletë ose gomar, ndryshoje shekuj.

Këto skena grumbullohen, jo më pak zakonin shqiptar të lëkundjes së kokës për të thënë po, dhe duke u anuar për jo. Gjuha në vetvete është ndryshe nga çdo tjetër, megjithëse spërkatet me importet italiane. Disa gjëra vepruan në anë të kundërt: një mëngjes i bollshëm filloi me tortë dhe u shoqërua me feta, domate dhe suxhuk të skalitur para se të mbaronte me vezë dhe, më në fund, kafe – me fruta në anën tjetër.

Destinacioni ynë i parë ishte vendi i trashëgimisë botërore të UNESCO-s, Butrint, në jug të Sarandës. I shpërndarë mbi një gadishull të egër dhe të pyllëzuar dhe i qasur përmes një vargu të shtigjeve të panumërta është një shumëllojshmëri e pabesueshme e ndërtesave të lashta greke, romake, bizantine dhe veneciane, si dhe një muze i vogël i shkëlqyer. Disa orë rrëshqitën me magji, duke u ndihmuar nga pamja e detit dhe lulet e aromatizuara. Jo shumë larg ndaluam për drekë në restorantin e Mussel House. Në një tavolinë pranë një lagune të madhe, të lagësht, të rrethuar nga malet, hanim midhje lokale, linguine të detit, guaskë të pjekur në skarë dhe gota verë lokale – të gjitha për 22 paundë.

‘Të mbushur’, ne shkuan në në vendin më të bukur të zonës, Syri i Kaltër, në një luginë të gjelbër. Këtu, një burim nga shkëmb karstik dukej se krijonte një pishinë me çdo ngjyrë të mundshme të smeraldeve, në një rrjedhë hipnotike rrethore. Ishte si një mirazh, ose ndoshta një përrallë shqiptare, sepse së shpejti ne e dalluam atë ujk, me gjuhë jashtë. Jo vetëm ai, por edhe kuaj të egër, tufa delesh dhe kope dhendsh.

Gjirokastra, ndalesa jonë e ardhshme, është e njohur për kështjellën e saj dhe lagjen harmonike osmane. Bukuritë përfshinin shtëpinë e rrëmbyer Skëndulaj, turin e së cilës na e bëri një anëtar i familjes së gjeneratës së 11-të. E konfiskuar nën sundimin komunist të Hoxhës, shtëpia iu kthye pronarëve në vitin 1993, shkruan lapsi.al. Njëkohësisht, megjithëse ishte tronditëse, strehimi i ajrit, një labirint i tuneleve dhe zyrave nëntokësore ishin një reflektim tronditës i paranojës së regjimit të Hoxhës. Megjithatë, përsëri, ne nuk mund të fajësojmë ushqimin ose mirësinë e banorëve vendas.

Rrëpira, male të pjerrta shkëmbore dhe arna të industrisë së lehtë na shoqëruan rrugës drejtuar veriut, drejt autostradës kryesore që përshkon vendin përgjatë lumit Vjosa të argjendtë. Rrënojat më të lashta na pritnin një udhë të afërt, e cila me ngadalë na çoi në Bylis, një qytet ilir 2500-vjeçar, i frikshëm dhe i braktisur, përpara se të arrinim në Berat – për mua ylli i shfaqjes.

I gjallë dhe përqafues, ky “qyteti i një mijë dritareve” mahnitës (një tjetër vend i trashëgimisë botërore – përkthyer nga lapsi.al) që shtrihet përgjatë lumit Osum, është formuar nga dy kodra përballë njëra-tjetrës të shtëpive osmane me tarraca të forta dhe me një kështjellë që kurorëzon rrethin më të lartë, Mangalem. Në brendësi të mureve, kishave mesjetare, dy xhamive të shkatërruara, shtëpive private dhe një muzeu të jashtëzakonshëm të artit bizantin, mbushej me lehtësi një vizitë mëngjesi, ndërsa hotelet dhe restorantet me tarifa të ulëta siguronin vende pushimi.

Ushqimi vinte ndryshe në Berat. Një mbrëmje, ulur në një dritare të restorantit me një pamje të ngushtë poshtë në lumë, unë provova bretkosa të skuqura, të freskëta nga ujërat më poshtë. Një natë tjetër ne shkuam deri në kështjellë për të biseduar me Bashkimin, pronar i restorantit simpatik Antipatrea. Dreka përfshinte byrek me spinaq dhe tavë kosi gjithësej 18 paundë. Ndërsa pimë verë të kuqe të butë nga vreshti i tij, Bashkimi na tregoi për 17 vitet e tij të punës në Firence dhe se një e treta e popullsisë shqiptare jeton jashtë vendit. Gjuha italiane flitet gjerësisht, edhe pse anglishtja është afër, kështu që komunikimi rrallëherë është problem.

Berati ishte aty ku ne kuptuam gjithashtu se si krishterimi, islami, bektashizmi dhe judaizmi kanë bashkëjetuar në mënyrë harmonike për shekuj me radhë në Shqipëri – përveç një ndarje ateiste nën Hoxhën kur feja u ndalua. Kjo tolerancë u ilustrua nga një xhami e sulltanit të shekullit të 15-të, ende në përdorim, një teqe, një muze i vogël hebre dhe më në fund një katedrale madhështore ortodokse, të gjitha brenda një distance të pallogaritshme mes njëra-tjetrës.

Nga atje, mbështetur nga malet e largëta të mbuluara me borë, ne u kthyem në një bulevard të gjatë me kafe. Perëndimi u afrua dhe qindra burra dhe gra po shëtitnin para mbrapa dhe me radhë, duke u ndalur për një bisedë apo kafe, shkruan lapsi.al. Kjo ishte xhiro, si kalimi italian ose paseo spanjoll – një shenjë se pavarësisht nga e kaluara e saj ekzotike, Shqipëria është një vend shumë mesdhetar. Kështu doli se Shqipëria është një udhëkryq kulturor i ndritshëm ku takohen Greqia, Italia dhe Ballkani. Në kulm të ndryshimit, ende jo e shtrenjtë dhe, deri më tani, me vetëm një lëvizje të vogël turistësh, është patjetër një kohë e mirë për të vizituar Shqipërinë, shkruan Lapsi.al, transmeton Klan Kosova.

 

Aktuale

Deodorantë, shishe uji plastike…: Çfarë nuk duhet të lini në vetura në ditët e nxehta?

Published

on

Dielli dhe nxehtësia kanë një efekt shkatërrues në disa gjëra që përdorim dhe nuk është e mençur t’i lëmë në vetura.

Duket e arsyeshme të mbani një shishe me ujë në veturën tuaj gjatë një vale të nxehtë. Megjithatë, bisfenoli A dhe ftalat në plastikë, kimikate që veprojnë si lidhës dhe e bëjnë plastikën fleksibël, po shkaktojnë shqetësim tek ekspertët që studiojnë efektet e tyre në shëndetin e njeriut. Lënia e ujit në shishe plastike në një makinë të nxehtë mund të bëjë që këto substanca të lëshohen në ujë, shkruan The Sunday Times.

Nxehtësia e madhe në vetura mund të dëmtojë bateritë e të gjitha pajisjeve që i përdorin, që nga kompjuteri, celularët… Ka edhe shishe me krem kundër diellit, të cilat nuk duhet t’i lini në diell (një paradoks interesant, apo jo?) sepse në disa raste mund të shpërthejnë. Më pas janë të gjitha spërkatjet, nga deodoranti tek llaku i flokëve. Kur temperatura arrin rreth 48 gradë Celsius, presioni në rezervuar rritet mjaftueshëm për të shkaktuar një shpërthim, thonë ekspertët. Kornizat plastike të syzeve të diellit mund të shtrembërohen dhe zbardhen, dhe lentet mund të shtrembërohen.

Disa ilaçe, si antibiotikët, duhen mbajtur në frigorifer. Ilaçet në përgjithësi nuk e tolerojnë nxehtësinë dhe disa prej tyre do të bëhen të papërdorshme pas ekspozimit ndaj temperaturave jashtëzakonisht të larta. Nëse përdorni injeksione adrenaline, dobia e tyre zhduket në automjetet e nxehta. E cila, natyrisht, është çështje jete ose vdekjeje.

Buzëkuqi do të shkrihet në temperatura të larta.

Është dokumentuar se kanaçet e gazrave mund të shpërthejnë kur ekspozohen ndaj nxehtësisë ekstreme. Edhe lëngu i portokallit mund të shpërthejë nëse lihet në makinë për një kohë të gjatë, dhe kjo do të thotë një brendshme ngjitëse…

Lënia e çakmakut të disponueshëm në makina në ditët e nxehta nuk është një ide e zgjuar. Shpërthimi i tyre mund të shkaktojë dëme të mëdha dhe madje të thyejë xhamin e përparmë./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Themelohet Oda e Minierave të Kosovës

Published

on

Me ceremoni të mërkurën është bërë hapja e Odës së Minierave të Kosovës që u konsiderua një hap tejet i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik, raporton Ekonomia Online.

Themeluesi, Mentor Demi, ka thënë se kjo ceremoni është një hap shumë i rëndësishëm në drejtim të zhvillimit të industrisë së minierave në Kosovë.

Alaudin Kodra, anëtar i Bordit në Odën e Minierave të Kosovës, ka thënë se gjeologjia e Kosovës, është e pasur dhe pikërisht kjo ka qenë një nga arsyet e fillimit të tij për punuar në Kosovë.

“Ligji minerar është ligj i mrekullueshëm i cilësisë së lartë për dallim nga. Pjesa perëndimore e Kosovës është një vazhdimësi e gjeologjisë së Shqipërisë. Kosovës i duhen kompani serioze, dua të iu urojë gjithë të mirat të keni suksese”, ka thënë nder tjera Kodra.

Zëvendësministri i Industrisë, Sipërmarrjes dhe Tregtisë, Mentor Arifaj, ka thënë se kontributi i madh për të ardhur deri te hapja e Odës është për tu vlerësuar.

“Do ta luajë një rol ndërmjet një katalizatori i akterëve të shumtë dhe investitorëve potencial qoftë vendor apo ndërkombëtarë. Oda do ta luajë një rol të rëndësishëm në kuptimin e avancimit duke përfshirë njësi të ndryshme në arenën ndërkombëtare në sektorin e minierave”, ka thënë ai.

Nurten Deva, Rektor i Universitetit Isa Boletini, ka thënë se zhvillimi i industrisë minerare ka një rol të rëndësishëm në zhvillimin ekonomik.

“E përgëzojë zotëri Demin për guximin që ka ndërmarrë një hap të tillë për themelimin e një odë nga privatët. Nuk e kanë pas mbështetjen e duhur për të arritur vizionin në planet e tyre strategjike”, ka thënë Deva. Andor Lips, Drejtori jo-ekzekutiv në Western Tethyan Resources, ka thënë se Osat kanë shumë të rëndësishme si një lloj urë lidhëse në mes të investitorëve të huaj dhe institucioneve shtetërore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Gjykata e Apelit anulon vendimin për ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit në Vjosë

Published

on

Pas 10 vitesh nëpër procese gjyqsore, banorët e Mallakastrës fituan të parën betejë ligjore për çështjet mjedisore në vendin tonë. Gjykata Administrative e Apelit në Tiranë anuloi të mërkurën vendimin për ndërtimin e hidrocentralit Poçem në lumin Vjosa. Gjykata i dha të drejtë banorëve dhe organizatave mjedisore, duke konfirmuar aktvendimin e plotë të shkallës së parë dhe argumentet e tij në mbështetje të pretendimeve të paditësve.

Vendimi shënon fitoren përfundimtare të çështjes së parë mjedisore të trajtuar nga Gjykata në Shqipëri.

Beteja ligjore ka nisur në dhjetor të vitit 2016 nga EcoAlbania, EuroNatur dhe Riverwatch, së bashku me 38 banorë të fshatit Kutë në Mallakastër. Ata kundërshtuan ndërtimin e hidrocentralit të Poçemit, duke pretenduar se “procedurat e ndjekura për dhënien e kontratës koncensionare si dhe procesi i konsultimeve me publikun, ishin zhvilluar në shkelje të legjislacionit shqiptar dhe të konventave ndërkombëtare”.

Banorët dhe organizatat fituan betejën e parë në maj të 2017, kur Gjykata Administrative e Shkallës së Parë vendosi në favor të tyre.

Palët e paditura janë Ministria e Mjedisit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Avokati i Shtetit (në emër të Ministrisë së Energjisë) dhe shoqëria koncesionare (Kovlu Energy), të cilat apeluan vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Pas 8 vitesh Gjykata e Apelit ka vendosur të rrëzojë padinë e tyre dhe të lërë në fuqi vendimin e Gjykatës Administrative të Shkallës së Parë.

Ndërkohë që vijonte kjo betje ligjore, banorë dhe organizata mjedisore si EcoAlbania nisën fushatën në mbrojtje të lumit Vjosa “Të shpëtojmë zemrën blu të Evropës”.

Pas një beteje të gjatë, në Mars 2023, lumi Vjosa dhe degët e tij Drino, Bënça, Shushica dhe Kardhiqi, u shpallën Park Kombëtar duke ofruar mbrojtje ligjore edhe nga 45 hidrocentralet e planifikura për t’u ndërtuar në gjithë basenin e Vjosës.

Drejtues i Eco Albania Olsi Nika në një reagim për mediat tha se “edhe pse ky vendim vjen në një tjetër realitet, pas shpalljes së Parkut Kombëtar të Vjosës, ne e konsiderojmë si një arritje për komunitetin, aktivistët dhe avokatët e angazhuar në mbrojtjen e lumit Vjosa, të cilët e kanë ndjekur këtë çështje me rigorozitet dhe vendosmëri”.

Hidrocentrali i Poçemit, ishte aktpadia e parë e një çështjeje mjedisore në Gjykatën Administrative në Shqipëri. Ajo i hapi rrugën shumë çështjeve të tjera mjedisore të ngritura nga organizatat dhe banorët për të kërkuar të drejtën për ruajtjen e pasurive natyrore të vendit.

Avokati i çështjes Vladimir Meçi tha se vendimi përfundimtar përbën një arritje në ndërtimin e praktikës gjyqësore administrative që lidhet me te drejtën mjedisore në Shqipëri.

“E gjithë ecuria e çështjes së kundërshtimit të ndërtimit të HEC-it të Poçemit në rrugë gjyqësore, është një model pioner për të gjithë ata që kanë qenë pjesë e tij, përfshirë Organizatat, komunitetin, ne avokatët por edhe vetë gjykatën”, tha Meçi./Mediqa Ndërtimi

Continue Reading

Trending