Fushata propagandistike “Vjosa Park Kombëtar”, e orkestruar nga qeveria, u diskreditua në Vlorë fundjavën e shkuar, kur një grup banorësh të Labërisë protestuan kundër marrjes së ujit nga burimi i Lepushës, i planifikuar për të furnizuar ujësjellësin e ri të Himarës. Në një sallë me kapacitet disa herë më të vogël, krahasuar me volumin që kërkoi pjesëmarrja faktike, banorët bënë thirrje për ndalimin e punimeve. Përplasja ndodhi gjatë zhvillimit të dëgjesave në kuadër të hartimit të Planit të Menaxhimit të Vjosës, kjo e fundit e shpallur park kombëtar, qysh prej një viti, si i vetmi lumë i egër i madh në Europë.

“Kjo që bëni është krim”, – thirri Lela Qejvani nga Kallarati. “Ujë ka në Dhërmi, ka në Palasë, ka në Himarë; ka në Syrin e Kaltër. Pse merrni ujin e Kuçit? …”Nuk më duhet ku po vete uji, por ju po ma prisni këtu!”, – iu drejtua ajo përfaqësuesve të Administratës Kombëtare të Zonave të Mbrojtura që drejtonin takimin.

Burimi në fjalë shkarkon rreth 200 l/s në Shushicë. Por 70 përqind e prurjeve janë planifikuar të devijohen nga shtrati për t’u transferuar 20 kilometra më tutje në një rezervuar grumbullimi e më pas të shpërndahen për të përmbushur nevojat e fshatrave të Bregut matanë malit dhe një pjesë të mirë të industrisë turistike që ka shpërthyer gjatë dekadës së fundit përgjatë Rivierës. Si një prej degëve kryesore të Vjosës, Shushica është pjesë e Parkut Kombëtar, duke siguruar, të paktën në letër, një mbrojtje të lartë.

“Po ç’park mund të quhet kur i merrni ujin”?, – protestoi në sallë Vladimir Ganaj nga Tërbaçi.

Autoritetet u përpoqën ta shuajnë hovin, duke i ftuar banorët nëpër tryeza të vogla diskutimi, por pa rezultat. Ndonëse të ngarkuar me emocione, banorët nuk u tërhoqën nga kërkesa për të marrë përgjigje të drejtpërdrejt për pyetjet e bëra.

“Jemi duke e ndjekur. Qeveria ka hartuar strategjinë kombëtare të ujit dhe i duhet që të zgjidhë problemin e ujit nëpër territoret e tjera të Shqipërisë”, – iu përgjigj më në fund, drejtori i Agjencisë Kombëtare të Zonave të Mbrojtura (AKZM), znj. Daniel  Pirushi.

“Ajo nuk është, as çezma juaj, as e imja. Por ju po merrni nga çezma jonë për çezmën e të gjithëve”, i kthehet znj. Qejvani.

Shqipëria është vend me ujëshmëri të lartë: e treta për frymë në Europë. Por kriza për ujë vijon të jetë e pranishme. Ndërkaq, betejat për ujin po shënojnë një situatë të re. Lebërit e Lumit të Vlorës nuk janë të vetmit. Në Zall Çoçaj, mirditorët kundërshtojnë ujësjellësin e Matit; në Kërçisht të Epërm, dibranët protestojnë kundër planeve për kalimin e ujit në Maqellarë.

Në bregdet, shtimi i turistëve të huaj po rrit presionin për furnizimin me ujë të vijës bregore. Këshilli Kombëtar i Territorit (KKT) sapo ka miratuar edhe njëzet projekte të tjera të mëdha turistike. Vëmendja po spostohet drejt turizmit, industria e së cilës ka nevojë për ujë dhe për energji. Vetë energjia ka nevojë për akoma më shumë ujë…

Shumë pak njerëz janë të ndërgjegjshëm se vetëm 0,007 përqind e sasisë së përgjithshme të vlefshme të ujit të ëmbël të planetit, ushqen tetë miliardë banorët e tij. Pjesa tjetër e vlefshme shërben për prodhimin ushqimor, bujqësor dhe industrial.

Por sidoqoftë, kriza e ujit të këtyre banorëve nuk ndodh për shkak të ndryshimeve klimatike, ndonëse rreziqet nga ngrohja janë të mëdha. Kriza e ujit është së pari, krizë politike e shkaktuar, përposh të tjerash, nga mungesa e vizionit të planifikimit urban dhe lëvizjet e pakontrolluara të popullsisë. Nën presionin e ndryshimeve klimatike ajo thellohet edhe më shumë.

Kaluan 30 minutat e para, por gjendja vijoi të ishte e nderë. Një grup i vogël me kombësi të ndryshme, të cilët znj. Pirushi i quajti ekspertë, qëndroi në krye të sallës, në pritje të nisnin diskutimin më të pranishmit. Por situata u bllokua. Njerëzit qëndruan përballë tyre në këmbë me kamerat e ndezura të celularëve dhe regjistruan gjithçka.

Dikur, më të flaktit shpalosën nja banderolë të bardhë ku shkruhej kuq e zi: “Pa lumin e Shushicës, pa Buronjat e Kuçit, Vjosa Park Kombëtar Fallco”.

Në Shqipëri, autoritetet nuk e përmbajnë entuziazmin për shifrat. Natyrisht, shumica e qeverive do të silleshin në mënyrë të ngjashme. Por shifrat mund të arrihen edhe nëse nuk ke fare qeveri. Por të synosh ndryshimin e cilësisë së turistëve dhe jo inkurajimin për më shumë turistë, kërkon një vizion dhe një strategji të orientuar. Të nxitësh dhe të ushqesh me burime të sforcuara turizmin e resorteve të rezidencave private do të thotë që t’i shndërrosh komunitetet bregdetare në kamerierë të këtyre strukturave. Përkundrazi, ekoturizmi dhe i tërë spektri i tij i gjelbër, po bëhet një turizëm i kushtueshëm, por edhe më i preferueshëm. Kësisoj, anëtarët e komuniteteve mund të shndërroheshin lehtësisht në pronarë dhe në menaxherë të bizneseve dhe të burimeve të tyre. Në këtë mënyrë nuk do t’ua shisnin tokat të huajve, por do të vazhdonin të qëndronin pranë trojeve dhe do të ishin akoma më shumë të motivuar për t’i mbrojtur ato nga çdo përpjekje e qeverive të ardhshme.

Takimi u mbyll pas pak. Ishte takimi i katërt që shënonte fundin e ciklit të dëgjesave për Vjosën. U tentua të promovohej një model diskutimi emancipues, ku palët do të shpërndaheshin rreth tryezave në grupe të vogla, në një format të përshtatshëm në varësi të nevojave të palëve. Por revolta e banorëve i ndryshoi planet. Ajo tregoi të vërtetën që fshihet pas fasadës estetike të organizimit që mbrojtja në terren dhe ajo në letër nuk kanë përputhshmëri.

Kur do të zbresë mbrojtja në terren? Askush nuk mund ta pohojë këtë. Sidoqoftë, një gjë e dimë me siguri: se sa të pasigurta janë fitoret mjedisore, kur çështja dhe interesat e komunitetit konfiskohen nga qeveria.

Për aq kohë që Vjosa Park Kombëtar është ende në letër, beteja për të nuk ka përfunduar…/Media Ndërtimi