Këshilli i Ministrave zbaton çmime shumëfish më të ulëta se ato tregut për të shitur te privatët tokën shtetërore në bregdet apo në zonat më të shtrenjta të Tiranës, një praktikë që sipas ekspertëve është tregues i kapjes së shtetit nga oligarkët.

Në një nga brigjet më të bukura të Jonit në Palasë, vilat e reja të fshatit turistik “Green Coast” në pronësi të grupit ‘Balfin’ ofrohen me qira ditore deri në 300 euro apo në shitje deri në 1 milion euro. Edhe çmimi i tokës truall në këtë zonë është i shtrenjtë – ai varion deri në 350 euro për metër katror sipas njoftimeve të agjencive imobilare.

Megjithatë, kur qeveria shqiptare vendosi t’i shiste një sipërfaqje toke truall prej gati 9 mijë metrash katrorë kompanisë ‘Green Coast’ shpk një muaj më parë, aplikoi një çmim shitjeje shumëfish më të ulët, të barabartë me 2135 lekë [18.2 euro] për metër katror.

Sipas vendimit të Këshillit të Ministrave të datës 13 korrik, kompania ‘Green Coast’ do t’i paguajë buxhetit të shtetit në total 18.7 milionë lekë [160 mijë euro] për një sipërfaqe prej 8774 m2, mbi të cilën pritet të ndërtohet një hotel luksoz.

Ky nuk është rasti i vetëm kur toka shtetërore të lakmuara në bregdet ose në kryeqytet i shiten investitorëve privatë për çmime shumë herë më lira se ato të tregut imobiliar. Sipas ekspertëve të ekonomisë, këto transaksione edhe pse formalisht të ligjshme, përbëjnë një favorizim klientelist të qeverisë për oligarkët dhe dëmtim të interesave publike.

“Rasti kur qeveria me VKM i shet një investitori jashtë kushteve të konkurrencës, nuk është asgjë më shumë se sa një tregues i kapjes së shtetit nga oligarkët dhe klientët e qeverisë dhe një simbiozë e dëmshme, e rrezikshme dhe jokushtetuese midis tyre,” tha Zef Preçi, drejtor i Qendrës për Kërkime Ekonomike në Tiranë.

E pyetur nga BIRN për favorizimin e biznesmenëve në dëm të qytetarëve, qeveria nuk iu përgjigj një kërkesë për koment deri në publikimin e këtij shkrimi.

Ndërsa kompania ‘Green Coast’ shpk theksoi se trualli ishte blerë në përputhje me ligjet në fuqi dhe me vlerën e përcaktuar në metodologjinë e përllogaritjes së çmimit të tokës – një dokument i miratuar nga akte normative dhe vendime të Këshillit të Ministrave.

“Toka të cilës ju i referoheni do të përdoret për ndërtimin e një hoteli me pesë yje dhe nuk është përfituar duke paguar më pak nga çfarë përcakton metodologjia e përllogaritjes së çmimit të tokës në Republikën e Shqipërisë,” tha kompania ‘Green Coast’ në një përgjigje nëpërmjet postës elektronike.

“Nga ana jonë nuk është kërkuar marrja e tokës pa pagesë apo me 1 euro për metër katror, pavarësisht se aktet nënligjore në zbatim të nenit 29, Ligji Nr. 93/2015 për Turizmin apo/dhe akteve nënligjore të Ligjit për Investime Strategjike, lejohej,” shtoi kompania, duke theksuar se truallin mund ta merrte dhe falas.

Grupi “Balfin” është një nga konglomeratët më mëdhenj të investimeve në Shqipëri dhe rajon. Ai drejtohet nga biznesmeni shqiptar, Samir Mane që përshkruhet si njeriu më i pasur në vend ose etiketohet si ‘oligark’ me ndikim në politikëbërje.

Vlera e përdorur nga qeveria për privatizimin e pronave publike është bazuar mbi një hartë të vjetër të vitit 2014 për çmimet referencë të tokës, që nuk pasqyron çmimet e tregut të lirë dhe krijon dëm financiar për të ardhurat publike. Harta u kritikua se ishte larg çmimeve reale të tregut që në momentin kur u miratua nga qeveria./Media Ndërtimi.

Diaspora e Kosovës zë vendin me nivelin më të lartë të investimeve të huaja që kryesisht bëhen në patundshmëri.

Sipas të dhënave të Bankës Qendrore të Kosovës, investimet e huaja direkte në Kosovë në vitin 2021 kanë pasur vlerën e mbi 400 milionë eurove.

Prej tyre, mbi 380 milionë euro janë në sektorin e patundshmërive, raporton Radio Evropa e Lirë.

Investimet e huaja në sektorin e patundshmërisë, sipas BQK-së pothuajse dyfishuan pjesëmarrjen nga 58.2 në 2020, për qind në 92.6 pёr qind në vitin 2021.

Por, ky mekanizëm financiar ka parashikuar se sektori i ndërtimit dhe i patundshmërive do të përballet me probleme financiare për shkak të rritjes së kostove të produkteve dhe pasigurisë në lëvizjen e çmimeve.

Sipas këtij institucioni, në tremujorin e tretë të këtij viti, përkeqësimi i situatës në sektorin e ndërtimit dhe patundshmërive do të jetë më evident për shkak të pasigurive rreth sjelljes së diasporës kosovare dhe efektit të tyre të lartë në ekonominë e vendit.

A është koha për të investuar në patundshmëri?

Eksperti financiar në Kosovë, Milazim Abazi, thotë se trendët e çmimeve në patundshmëri nuk janë në rënie, por vetëm në rritje.

“Sa më herët të blihet prona, aq më mirë do të jetë dhe ka përfitime”, vlerëson Abazi.

Ai thotë se nuk parashihet të ketë rënie të çmimeve në patundshmëri në një periudhë më të gjatë kohore.

“Nëse një metër katror i një banese në zonat e mira para pesë viteve ka qenë 700 apo 800 euro, ato janë dyfishuar tani”, thotë ai.

Rritjen e çmimeve në përgjithësi të produkteve e ka shkaktuar fillimisht pandemia e koronavirusit, ndërsa hov të madh kjo rritje ka marrë pas nisjes së pushtimit të Ukrainës nga Rusia, në fund të shkurtit.

Sipas të dhënave të fundit të Agjencisë së Statistikave të Kosovës, në tremujorin e fundit të vitit 2021, materialet ndërtimore kanë shënuar rritje për mbi 20 për qind./Media Ndërtimi.

Cila është historia që tregon hapësira publike e qytetit tuaj? Kush janë njerëzit e nderuar në monumentet e shpërndara në të? Çështje si këto kanë çuar në një sërë kryengritjesh vitet e fundit në disa qytete. Nocionet e kujtesës dhe përfaqësimit kanë zgjeruar reflektimin mbi atë narrativë që ndërtojmë në hapësirat tona, një fakt që ka shkaktuar një pyetje urbane për të ardhmen: në fund të fundit, çfarë duam të kujtojmë (ose të harrojmë) përmes simboleve që ngrihemi (ose të shkatërrojë) në qytete?

Shndërrimi i fakteve ose personazheve historike në monumente tenton të kontribuojë në tregime që thuhet se janë heroike, tema që konsiderohen të denja për t’u futur në imagjinatën kolektive kur shihen çdo ditë gjatë tranzitit nëpër qytet. Megjithatë, çfarë përfaqësojnë ato në të vërtetë? Në Sao Paulo, për shembull, nga 199 monumente me forma njerëzore, 169 përshkruajnë forma mashkullore, nga të cilat 137 do të ishin njerëz të bardhë¹, duke demonstruar mospërputhjen me figurat e grave dhe racave të tjera.

Përfaqësueshmëria është një fjalë kyçe për të kuptuar pse lëvizjet shoqërore janë përfshirë gjithnjë e më shumë përballë simboleve që përbëjnë një qytet dhe çfarë ato portretizojnë në të vërtetë për kolektivin. Nëse përfaqësimi universal është utopik, është e nevojshme që rrëfimet e kolektivëve të ndryshëm të jenë në gjendje të transformojnë mendimin për të revolucionarizuar mënyrën se si ne shohim, ndërveprojmë dhe ndërtojmë vendet e kujtesës dhe monumentet në hapësirën publike: kur diskursi bëhet objekt.

Kritiku gjerman Andreas Huyssen tashmë ka ngritur kureshtjen për vendet me kultura të udhëhequra nga një anti-monumentalizëm i qëllimshëm antifashist, duke iu drejtuar dimensioneve monumentale gjatë viteve 1990². Në fund të fundit, pse të adoptohet shkalla monumentale për t’u përpjekur të shpengojë veten nga diçka që e përdori atë si mjet? Fatmirësisht, përgjigjes ndaj “joshjes monumentale” të bërë nga autori duket se po i vjen fundi dhe mes peripecive të kujtesës, gjuha e përbashkët e një monumenti dhe ajo që zakonisht përfaqëson duket se i ka ditët e numëruara në ndërtimin simbolik. të qyteteve.

Me shembjen e kësaj gjuhe, vjen sfida se si të hapësinizohet narrativa pa homogjenizuar diskurset, pasi nuk ka asnjë mënyrë për të neutralizuar kulturën. Në një përpjekje për një diskurs në kërkim të “neutralit”, disa madje mund të vënë në dyshim faktin se fshirja e kujtesës së shtypësit fshin edhe kujtesën e të shtypurit. Një çështje që lind e udhëhequr nga një asimetri e rreme, sepse proporcionalisht sasia e monumenteve që u jepen personazheve që u bënë “heronj” – pikërisht për shkak të shtypjes së popujve dhe kulturave të tjera – përballë grupeve të tjera që bëhen të padukshme në hapësirë ​​është shumë. më i madh. Ose thjesht përparësia që i jepet vetëm njeriut të bardhë, siç shihet në rastin e Sao Paulos dhe shumicës së qyteteve perëndimore, tregon se si në një mosmarrëveshje, shtypësit ose njerëzit në pushtet kanë një avantazh shumë më të madh narrativ, sepse ata dominojnë zonat publike në në të njëjtën kohë kur ata manifestojnë historinë e “fitoreve” të tyre dhe kështu pushtojnë edhe imagjinatën kolektive.

Sot, disa qytete përpiqen të konceptojnë disa reparacione historike, domethënë, ata njohin një të kaluar gabimi dhe kërkojnë, nëpërmjet veprimeve të qëllimshme publike, të demonstrojnë një dëshirë për ndryshim dhe tërheqje të së shkuarës. Dhe, në këtë kuptim, diskutimi rreth monumentalizimit dhe mosmarrëveshja për fushën e kujtesës është pjesë e procesit të ankimimit që ka çuar në këtë qëndrim. Në fund të fundit, këto vende të kujtesës shkojnë përtej identitetit të një personi të vetëm dhe kjo lejon që, midis konflikteve të mundshme që ata rrëfejnë, të ketë një favorizim të bashkëbisedimeve që kalojnë disa shtresa për të gjetur një vend të përbashkët që kërkon horizontet e një më demokratike. qytet.

Ky artikull është pjesë e ArchDaily për temën “Qytetet dhe tendencat e jetesës”./Media Ndërtimi.