Connect with us

Aktuale

Si e shkatërruan hidrocentralet Luginën e Valbonës

Published

on

Rruga në Luginën e Valbonës nuk është si më parë. Zhurma e fortë e rrjedhës së lumit është venitur nga ekskavatorët dhe buldozerët, të cilët po çajnë shpatet  e maleve dhe anën  e lumit. Qindra metra kanale betoni, kampe punimesh janë vendosur përgjatë aksit dhe pishat në anë të rrugës janë mbuluar për disa kilometra me mbulesën plastike që rëndom përdoret në frontet ku ka punime. Një grup turistësh çek, të cilët po e vizitojnë për të shtatin vit rresht Valbonën janë të trishtuar. Nuk arrijnë të kuptojnë asnjë shpjegim që japin vendasit për ndërtimin e HEC-ve.

Punimet momentalisht po zhvillohen në zonën e Dragobisë, ku bashkohen tre lumenjtë më të bukur të luginës, Motinës, i Çeremit dhe i Valbonës. Vendasit thonë se kanalet e betonit do marrin ujin nga burimet e lumenjve për te prodhuar energji në muajt e dimrit, por kjo sipas tyre do të dëmtojë rëndë biodiversitetin pasi shfrytëzimi  në këtë mënyrë shteron krojet e zonës në verë e për rrjedhojë ambienti nuk do të jetë më atraktiv për turistët dhe gjallesat do të shkatërrohen

Alarmi i Mjedisit

Lumenjtë e Alpeve, Cemit, Vermoshit, Lëpushes, Shales, Gashit, Tropojës, ruajnë deri më sot karakteristika të forta natyrore të pacenuara dhe përbëjnë një aset të jashtëzakonshëm për ruajtjen e biodiversitetit dhe zhvillimin e turizmit të qëndrueshëm, por ndërkohë lumi i Valbonës më i madhi mes tyre po e humbet këtë natyralitet për shkak të HEC-eve që kanë nisur të ndërtohen tashmë. Alarmin në lidhje me shkatërrimin e lumit të Valbonës nga HEC-et e dha Ministria e Mjedisit në Vlerësimin Strategjik Mjedisor për “Planin Kombëtar Sektorial i Turizmit për Rajonin e Alpeve Shqiptare”.

Studimi për Vlerësimin Strategjik Mjedisor thotë se efektet e HEC-ve mund të jenë të dëmshme sepse mund të sjellin ndryshime të forta hidrologjike, limnologjike dhe biologjike.

Ministria e Mjedisit referon se HEC-et e propozuara për t’u ndërtuar në lumin e Valbonës, janë rreth 11, ku 8 prej të cilëve kanë marrë leje ndërtimi  përgjatë 25 km të luginës së Valbonës.

Aktualisht një hidrocentral (4 MW) ka nisur ndërtimin e tij që nga viti 2013 me ritme shumë të ngadalta, ndërsa dy HEC-e të tjerë (27 MW) nisën këtë vit të ndërtohen (projekti në kaskadën e Dragobisë).

Dokumenti qeveritar zbulon se në mungesë të konsultimeve të duhura publike është e vështirë të gjesh të dhëna të sakta në lidhje me to.

“Gjithashtu duhet theksuar se ndërtimi i HEC-ve në Valbonë ka hasur kundërshtime nga banorët e zonës, intelektuale të shumtë dhe ambientalistë të cilët kanë protestuar kundër ndërtimit të tyre.

Ndër ndikimet kryesore përmendim:  Prishjen e peizazhit të zonë, pasi habitatet natyrore humbasin, ndërkohë që lidhjet tokësore fragmentarizohen. Përmes ndërtimit të digave, devijimit të rrjedhave të ujit, kanalizimeve dhe tuneleve preken në mënyrë të drejtpërdrejtë aspekte kryesore të pejsazhit” thuhet në dokumentin e qeverisë për zhvillimin e alpeve.

Zvogëlimi i sasisë së ujit në rrjedhën kryesore, shkakton rritjen e temperaturës së ujit dhe cenimin e kushteve bazë të jetës së gjallesave ujore.

Humbja e diversitetit ujor- Devijimi i rrjedhjes së ujit çon në humbjen e diversitetit ujor, ku mund të zhduken peshqit që janë të rrallë, siç është trofta (Salmo faroides), për shkak të pengesës së rrugëve migruese për specien. Gjithashtu, të gjithë speciet janë të kërcënuara nga mortaliteti pas kalimit në turbina.

Ndërtimi i HEC- ve rrezikon të rrisë erozionin. Si rezultat i gërmimit të tokës, prerjes së pyjeve përreth, zhdukjes se bimësisë, do të kemi rritje të fenomenit të erozionit sidomos në ato zona ku ndikimi i erozionit është i lartë duke sjellë kështu humbje të sipërfaqeve tokësore, humbjen dhe ndryshimin e biodiversitetit etj.

Ndikimet që krijon devijimi i lumit dhe ndërtimi i barrierave

Devijimi i lumenjve krijon rënie të sasisë së sedimenteve, të cilat kalojnë në pjesën e poshtme të rrjedhës.

Gjithashtu devijimi krijon humbje e drejtpërdrejtë e shpateve lumore, habitateve specifike anësore. Depozitimet e sedimenteve sjellin probleme në pjesën e poshtme të rrjedhës, për efekt të mosbalancimit të shtratit me mjedisin rrethues.

Ndërtimi i barrierave nga ana tjetër ndikon në humbjen e traditave kulturore për sa i përket përdorimit të burimeve natyrore, si dhe ndryshon ekosistemet si pasojë e ndërtimit e devijimit të ujit.

HEC-et e tjera në Alpe

Në territorin e Alpeve edhe pa HEC-et e reja, gjenden një numër i konsiderueshëm HEC-esh, që në pjesën më të madhe janë HEC-e të vegjël me kapacitet 0.15- 1.4 MW me përjashtim të Hidrocentraleve të Fierzes, të Komanit, të Vaut të Dejës që futen në grupin e HEC-ve të mëdhenj me kapacitet që shkon nga 250 MW deri në 500-600 MW.

Ndër HEC-et funksionalë që ndodhen në territorin e Alpeve përmendim: Hidrocentralin e Fierzës (me kapacitet 500 MW), të Komanit (600 MW), të Vaut të Dejës (250 MW), HEC-i Ashtës, të përbërë nga stacioni elektrik Ashta 1 dhe Ashta 2 (Kapacitetit i plotë të dy HEC-eve është 53 (MW), gjithashtu përmendim edhe Hidrocentralet që gjenden në fshatrat Tamarë, Selcë, Curraj, Ndërlysaj, Vukël, Cerem dhe Lekbibaj (të gjithë me Kapacitet 0.15-1.4 MW).

Click to comment

You must be logged in to post a comment Login

Leave a Reply

Aktuale

Festivali të Arkitekturës dhe Dizajnit ‘Concéntrico’, shënon edicionin jubilar në Spanjë

Published

on

Nga 25 prilli deri më 1 maj 2024, në qytetin spanjoll Logroño, Concéntrico përgatitet për edicionin e tij të 10-vjetorit. I parashikuar si një soditje e ndryshimit të mjediseve urbane dhe një mundësi për të ndarë njohuri rreth këtyre proceseve, Festivali Ndërkombëtar i Arkitekturës dhe Dizajnit të këtij viti përfshin formate të reja për të angazhuar një audiencë më të gjerë dhe për të eksploruar kohën si një katalizator për ndryshimin në dizajnin urban dhe social.

Festivali zgjeron programin e tij, duke shfaqur 21 instalime nga dizajnerë të 20 kombësive të ndryshme, përveç disa nismave dhe eksplorimeve të tjera.

Instalacionet urbane përfaqësojnë ndoshta aspektin më të dukshëm dhe më tërheqës të festivalit, duke eksploruar temën përmes dizajnit dhe duke synuar të gjenerojë ndërveprime midis arkitektëve dhe publikut më të gjerë. Që nga viti 2015, festivali ka krijuar mbi 120 instalime urbane.

Këtë vit, arkitektët dhe projektuesit e ftuar propozojnë një shumëllojshmëri të gjerë qasjesh, nga rinatyrëzimi i hapësirave publike, tek riinterpretimi i metodave popullore, ripërdorimi i materialeve nga botimet e mëparshme, krijimi i eksplorimeve përmes lëvizjes ose sfidimi i konceptit të strehimit. Eksploroni listën e plotë të instalimeve urbane të ardhshme të përgatitura për këtë edicion.

Edicionet e mëparshme të festivalit mirëpritën ndërhyrje nga dizajnerë të njohur dhe të ardhshëm, duke përfshirë Studio Ossidiana, Tudor Vlāsceanu Architect, Rintala Eggertsson Architects ose Piovenefabi. Duke hapur biseda rreth komunitetit dhe identiteteve lokale, si dhe çështjeve të përfshirjes, ndryshimit të përkufizimeve të familjeve apo sfidave të ekologjisë, festivali përfaqëson një mundësi për eksplorim përmes dizajnit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Auditohet procesi i lejeve të ndërtimit në Komunën e Prishtinës për periudhën 2021-2023

Published

on

Në vazhdën e zbatimit të Planit Vjetor të Auditimit për sezonin auditues 2023/2024, Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) është duke realizuar auditimin e performancës “Procesi i lejeve të ndërtimit në komunën e Prishtinës” për periudhën 2021-2023.

Auditimi do të vlerësojë nëse komuna e Prishtinës përdori në mënyrë efektive dhe efikase mekanizmat që sigurojnë së ndërtimet e larta janë në përputhje me planifikimet hapësinore, nëse komuna përdori mekanizmat në dispozicion për të siguruar se janë lëshuar certifikatat e përdorimit e që përbëjnë vërtetim të cilësisë dhe sigurisë së ndërtesave për përdorim.

Duke pasur parasysh zhvillimin e hovshëm të ndërtimeve të larta në komunën e Prishtinës dhe sigurimin e kushteve sa më cilësore të banimit, Zyra Kombëtare e Audimit përmes këtij auditimi do të vlerësojë gjendjen aktuale me qëllim të përmirësimit të procesit të lejeve të ndërtimit dhe pajisjes me certifikata të përdorimit në Komunën e Prishtinës.

Zyra Kombëtare e Auditimit vlerëson se është me interes për publikun vlerësimi i procesit të dhënies së lejeve të ndërtimit që nga planifikimi e deri të lëshimi i certifikatave të përdorimit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Rreth 400 ndërmarrje të vogla dhe të mesme priten të përfitojnë grante

Published

on

Sot përfundon afati për aplikim për grante për ndërmarrjet mikro të vogla dhe të mesme, e hapur nga Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë. Zyrtarë nga KIESA thonë se në tri kategori të ndryshme, pritet t’i kenë rreth 400 përfitues të granteve, ndërsa vlera totale e mbështetjes është 2.5 milionë euro.

Grant-skema për blerjen e makinerive prodhuese dhe përpunuese në vlerë prej 1.7 milion euro, Grant-skema për certifikimin e produkteve, në vlerë prej 500 mijë euro, dhe Grant-skema për digjitalizimin e bizneseve në vlerë prej 300 mijë euro, janë tri thirrje për aplikim nga KIESA, për ndërmarrje mikro, të vogla dhe të mesme.

Drejtori i Agjencisë për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë, Zef Dedaj, në një intervistë për Radio Kosovën, thotë se qëllimi i kësaj mbështetjeje është që të nxitë bizneset për të kontribuuar në ekonominë qarkore dhe për të digjitalizuar bizneset e tyre. Ai thotë se bizneset e udhëhequra nga gratë dhe ato me synim punësimin e grave, do të kenë përparësi më shumë.

“Këtë vit te makineria presim t’i kemi rreth 70 – 80 përfitues, te certifikimi 25 deri në 300, te digjitalizimi i bizneseve rreth 100 kompani përfituese. Kur flasim për grant-skemat e dy viteve të fundit, te digjitalizimi, nga 64 përfitues kemi pasur 34 biznese femra, nga 70 që i kemi pasur për makineri vitin e fundit 9 apo 10 prej tyre kanë qenë të udhëhequra nga femrat. Kriteret bazë të udhëzimit administrativ duhet t’i plotësojnë të gjithë, e në këtë rast kur flasim për biznese të udhëhequra nga gratë, ato kanë pikë më shumë. Dua të theksoj se mjaft shpesh kemi biznese të udhëhequra nga gratë që janë prezentë në panaire”, tha ai.

Ater Arifi, nga Prizreni, ka 23 vjet që merret me artizanate të ngjyrosjes dhe dizajnit. Duke folur për Radio Kosovën, ajo thotë se përkrahjet nga komuna dhe ministria u ndihmojë që të ecin përpara drejt zhvillimit.

“Qe 23 vjet i mësoj gratë në kurse për ngjyrosje në dru, pëlhurë, xhama, stoli dhe prodhim të sapunëve bio. Deri më tash i kemi trajnuar mbi 15 gra që tashmë kanë marrë këtë profesion, e për këtë na ka përkrahur komuna me drejtoritë, grante prej ministrisë dhe shumë gra janë punësuar në Prizren. Kursi zgjat dy muaj, janë teknika të ndryshme. Këto panaire na ndihmojnë shumë. Kemi marrë subvencion para dy vitesh dhe jemi shumë të kënaqur”, theksoi ai.

Edhe Zejxhan Celina, një filigraniste nga Prizreni, thotë se ka biznes individual që merret me stoli filigrani të kombinuar me perla.

“Përfitojmë grante e subvencione, por nuk na japin para për të blerë materialë, ato i jepen për inventarë p.sh makina, tavolina e të tjera. Grantet i marrim vetëm një herë, sepse dy tavolina apo makina nuk na duhen. Organizojmë kurse të ndryshme dhe duhet të aplikojmë për subvencione, sepse Prizreni është një vend që ka shumë turistë dhe duhet ta zgjerojmë kapacitetin e punës dhe ta profesionalizojmë edhe më shumë. Në panaire ne njohim njerëz, shohim produktet tona sepse jo gjithkush ka mundësi t’i shoh”, tha ajo.

Ndryshe, përveç këtyre tri grant-skemave, Ministria e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, pritet të lansojë edhe tri grant-skema të reja për zhvillim të inovacionit, turizmit dhe artizanateve./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending