Personat me aftësi të kufizuara kanë një ndikim të rëndësishëm dhe pozitiv në shoqëri, kontributi i tyre mund të jetë edhe më i madh nëse heqim barrierat para tyre.

Çfarë duhet bërë në Prizren?

Prizreni, si qytet që ka elemente si struktura në ndryshim të vazhdueshëm, ndërtime të reja, punime në rrugë dhe skele, është një qytet ku qasja është e vështirë për çdo qytetar dhe ku trafiku dhe qarkullimi i automjeteve mbahet në plan të parë. Prandaj, personat me aftësi të kufizuara, si qytetarët e tjerë, kanë probleme në lëvizjen në rrugë të bllokuara, trotuare të uzurpuara dhe hapësira publike me dysheme të pabarabarta.

Në këtë kontekst, është e nevojshme të identifikohen të gjitha ‘barrierat urbane’ në shkallë qyteti, të korrigjohen kushtet dhe të korrigjohen pengesat nga institucionet. Në anën tjetër, një çështje tjetër e rëndësishme të cilës duhet t’i kushtojnë vëmendje institucionet e autorizuara është vetëdijësimi i qytetarëve që jetojnë në Prizren. Pasi, përmirësimi i kushteve fizike nuk do të mjaftojë për të hequr të gjitha pengesat. Qytetarët duhet gjithashtu të jenë më të ndjeshëm ndaj personave me aftësi të kufizuara dhe të veprojnë në bazë të rrethanave. Kjo situatë përbën një nga të drejtat më elementare të personave me aftësi të kufizuara për të jetuar në të njëjtat kushte si të gjithë banorët e tjerë të qytetit. Përveç rritjes së ndërgjegjësimit, një tjetër parakusht për një qytet pa pengesa është të sigurohet që mjedisi i ndërtuar të jetë i rregulluar në një mënyrë që plotëson nevojat e personave me aftësi të kufizuara.

Në këtë pikë, kur shikojmë qytetin e Prizrenit, problemi më i rëndësishëm janë ndërprerjet dhe ‘barrierat urbane’ në përshtatjen e personave me aftësi të kufizuara në jetën e përditshme në përgjithësi. Për të hequr këto pengesa, prodhimi i hapësirës urbane, marrëdhëniet shoqërore që ndodhin në hapësirë ​​dhe mentaliteti i jetës së përditshme duhet të trajtohen duke pasur parasysh individët me aftësi të kufizuara.

Në këtë kontekst, problemet kryesore që hasen në qytetin e Prizrenit janë trotuaret e larta, uzurpimi i trotuareve nga automjetet apo objektet tjera, shtigjet e parregullta të këmbësorëve, mungesa e tualeteve publike, mungesa e rampave dhe pjerrësive ekzistuese të rampës, shkallëve, mungesa e tabelave dhe shenjëzimit, projektimi vetëm i gardheve apo neglizhenca  mbi përdorimin e gardheve, mund të konsiderohen si mungesë e elementeve të ndriçimit. Arsyeja më e rëndësishme për këtë situatë është mungesa e kontrollit. Shembujt e mëposhtëm mund të konsiderohen si një përpjekje për të identifikuar disa nga barrierat kryesore urbane në Prizren:

Qasja në hapësirat publike (mungesa e rampave dhe pjerrësitë evidente të larta, qasje e kufizuar në hapësirat publike, parqet e qytetit, zonat e hapura të vendosura buzë lumit)

Problemi i aksesit në hapësirat publike të vendosura në brigjet e lumenjve dhe nivele të tjera të ndryshme

Qyteti i Prizrenit është një qytet ku ndërtimet rreth bregut të lumit janë intensive dhe plotësohen nevojat ditore. Në këtë rast, mungesa e rampave duhet të eliminohet në bazë të qendrës së qytetit dhe pjerrësia aktuale e rampës duhet të jetë më së shumti 6%.

Të gjitha vendet, zonat, mjediset e ndërtuara, ndërtesat, strukturat, sistemet e transportit duhet të jenë të hapura, të qasshme dhe të përdorshme për të gjithë njerëzit. Trotuaret si shtigje ecjeje në qendër të qytetit janë zona të rëndësishme qasjeje dhe lëvizjeje për personat me aftësi të kufizuara. Për këtë arsye, trotuaret në qytet duhet të rregullohen për personat me aftësi të kufizuara dhe të rriten rampat në trotuare për të siguruar lehtësinë e lëvizjes. Veçanërisht, përmirësimi i trotuareve të rinovuara e bën të vështirë hipjen në trotuar për personat me aftësi të kufizuara.

Në këtë kontekst, trotuaret duhet të jenë të pjerrëta drejt rrugës, kryesisht në vendkalimet e këmbësorëve dhe kryqëzimet rrugore.

Shkruar nga Sibel Abdula, e cila përfundoi arsimin e saj universitar në Universitetin e Arteve të Bukura “Mimar Sinan”, Departamenti i Planifikimit Hapësinor, në vitin 2014. Ajo vazhdon studimet master në Programin e Konservimit dhe Rinovimit Urban në të njëjtin universitet dhe ka përfunduar një pjesë të tezës së saj në Universitetin Paris Est Créteil. Në të njëjtën kohë, si themeluese në “Rootarch Studio e Arkitekturës” ajo është e angazhuar për dizajnim dhe vizualizim arkitektonik.

Ky shkrim i publikuar në Prizma Medium përkrahet nga programi i Fondacionit Kosovar për Shoqëri Civile (KCSF) ‘EJA Kosovë’, bashkëfinancuar nga Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC), Suedia dhe Qeveria e Dukatit të Madh të Luksemburgut.”/Media Ndërtimi.