Connect with us

Ambienti

Milionat e taksës ekologjike për vetura nuk shkojnë për ambientin

Published

on

Krahas problemeve të theksuara me menaxhim të mbeturinave, ndotje të lumenjve, hapësirave të gjelbra e pyjeve, Kosova vazhdon të ketë problem edhe ndotjen e ajrit.

Të dhënat zyrtare tregojnë se Prishtina dhe Obiliqi janë dy vendbanimet që zakonisht e kanë ajrin më të ndotur në Kosovë, shkruan Kallxo.com.

Ndotës të madh të ajrit janë edhe veturat. Sidomos veturat e vjetra.

Në Kosovë për shembull, në vitin 2018 kishte 24 mijë e 202 vetura të tipit ‘Golf 2’, që për herë të parë ka dal në qarkullim në vitin e largët, 1984.

Kjo shifër përbënte 10% të veturave totale të regjistruara në Kosovë. Kjo shifër në vitin 2019 ishte përgjysmuar, duke rënë në 12 mijë e 952 vetura të tilla.

Taksa ekologjike duhet të përkthehet në investime në mjedis

Që nga viti 2012, në Kosovë ka hyrë në fuqi Ligji për taksën rrugore dhe ekologjike të automjeteve.

Secili automjet që regjistrohet në Kosovë, detyrohet të paguajë një taksë ekologjike, që sipas Ligjit, automjetet nën 3.5 ton duhet të paguajnë 10 euro, ndërsa ato mbi 3.5 ton paguajnë 30 euro.

Nga taksa janë të liruar traktorët dhe mjetet e lehta bujqësore.

Pse veturat janë të dëmshme për ambientin? Veturat konsiderohen ndotësit më të mëdhenj të ajrit në një vend urban.

Sipas, Kallxo.com, tymi që lëshohet nga veturat e që më pas përfundon në ajër, përmban materie grimcore të rrezikshme për shëndetin. Por përveç tymit, veturat janë të dëmshme për ambientin dhe shëndetin e njeriut edhe në një tjetër aspekt. Përmes katalizatorëve apo siç njihet ndryshe konvertuesi katalitik.

Katalizatori në veturë shërben për të pastruar gazrat e shkarkimit dhe rrjedhimisht për të reduktuar emetimet e dëmshme në mjedis. Zakonisht një katalizator ka afat të përdorimit në një veturë rreth 4 deri në 5 vjet.

Katalizatori, në vetvete përmban disa metale të çmueshme dhe kjo shtyn njerëzit që të bëjnë grumbullimin e tyre, për të marrë metalet e çmueshme. Pjesën tjetër të katalizatorit e hedhin në mënyrë të pakontrolluar.

Katalizatorët kanë përmbajtje kimike të përafërt me atë azbestit, e për këtë arsye konsiderohen si një rrezik i madh për njerëzit, kafshët dhe mjedisin në përgjithësi.

Agjensia për Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës (AMMK), në Raportin për menaxhimin e mbeturinave komunale për vitin 2020, thotë se komunat në Kosovë nuk kanë qenë në gjendje që të ofrojnë të dhëna cilësore lidhur me aktivitetin e riciklimit të mbeturinave.

“Gjatë përpunimit të të dhënave të raporteve kemi parë se nuk mundemi me ofru ndonjë shifër të përafërt të sasisë së mbeturinave që riciklohen nëpër komuna”, thuhet në Raport./Media Ndërtimi.

 

Ambienti

OKB paralajmëron për ‘katastrofë’ prej mbetjeve elektronike

Published

on

Sipas OKB-së vetëm 20% e mbetjeve elektronike, si telefonat apo kompjuterët, riciklohen siç duhet. Kjo shkakton rreziqe të konsiderueshme për mjedisin dhe shëndetin.

Organizata e Kombeve të Bashkuara paralajmëroi se mbetjet e shkaktuara nga pajisjet elektronike po krijojnë një katastrofë mjedisore.

Sipas një raporti të përbashkët të Bashkimit Ndërkombëtar të Telekomunikacionit të OKB-së dhe njësisë kërkimore UNITAR riciklimi nuk arrin t’i përballojë në shkallë të gjërë sasitë e mëdha të mbetjeve elektronike që krijohen, ndër të cilat bëjnë pjesë edhe telefonat celularë, kompjuterët, televizorët dhe pajisjet e tjera që hedhin konsumatorët.

82 milionë tonë mbeturina elektronike deri në vitin 2030

Në raportin e OKB-së thuhet se në vitin 2022 u krijuan rreth 62 milionë tonë mbeturina elektronike, dhe që deri në vitin 2030 kjo shifër mund të arrijë në 82 milionë tonë.

OKB-ja thotë se prej mbetjeve elektronike të paricikluara shkaktohen 45,000 ton plastikë e dëmshmedhe çlirohen 58 tonë merkur që ndotin çdo vit mjedisin.

Në raportin e OKB-së thuhet se në vitin 2022 u mblodh dhe riciklua siç duhet vetëm 22% e masës së mbetjeve elektronike. Pjesa më e madhe e këtyre mbetjeve digjen, hidhen në depo plehërash ose riciklohen në mënyrë të papërshtatshme.

Mesatarisht çdo banor i Tokës shkakton çdo vit rreth 7.8 kilogramë mbeturina elektronike.

Problem për vendet në zhvillim

Një pjesë e konsiderueshme e mbeturinave elektronike që shkaktohen nga vendet më të pasura dërgohen për riciklim apo depozitim në vendet në zhvillim.

Në vendet në zhvillim, ku punëtorët shpesh nuk kanë pajisjet e duhura dhe janë të ekspozuar ndaj substancave të dëmshme, përpunohen rreth 18 milionë tonë mbeturina elektronike.

Në raport flitet edhe për sfidat që priten nga kalimi drejt burimeve më të pastra të energjisë për shkak të nevojës për të asgjësuar bateritë, pompat e ngrohjes dhe panelet diellore./Media Ndërtimi

Continue Reading

Ambienti

“E zhduk Dibrën”, banorët e rikthehen protestave kundër Skavicës

Published

on

Banorët e Dibrës vijojnë rezistencën ndaj projektit që do të zhysë nën ujë 33 fshatra të zonës. Duke e konsideruar një projekt që “zhduk” Dibrën, dhjetra banorë u tubuan në Laçes, pranë urës së Drinit, kundër ndërtimit të hidrocentralit të Skavicës.

“Mua po më hoqe prej aty, unë nuk jam dibran, nuk jam shqiptar, shkel flamurin me këmbë po më përzure nga këtu. Unë kur jam këtu jam dibran, jam shqiptar”,- u shpreh Shpëtim Buci, banor i fshatit Fushë-Alie.

Prej 30 vitesh ky projekt lakohet nga partitë që vijnë në pushtet, mirëpo banorët akuzojnë se me miratimin e ligjit të posaçëm së fundmi ka mungesë transparence. Për ta, pasojat që do të ketë ndërtimi i këtij hidrocentrali, do të vënë në diskutim ekzistencën e Dibrës.

Në vitin 2021 kaloi ligji nr. 38/2021 që i jep të drejtë kompanisë amerikane “Bechtel” të projektojë dhe ndërtojë hidrocentralin e Skavicës.

Po ashtu me një vendim të Këshillit të Ministrave nr. 485, datë 30.07.2021 u miratua kontrata e fazës së parë për shërbime teknike.

Në korrik të vitit 2021 Korporata Elektroenergjitike Shqiptare (KESH) nënshkroi kontratën me kompaninë amerikane “Bechtel”  për të ndërtuar hidrocentralin Skavica me kapacitet 210 megavat. Sipas KESH-t, kjo vepër do ta kthejë Shqipërinë në vendin lider në rajon të energjisë elektrike.

Në prill të vitit 2022, dhjetëra dibranë protestuan përballë kryeministrisë kundër Skavicës, duke e cilësuar si një projekt që fundos Dibrën dhe historinë e këtij rajoni.

Në shtator të vitit 2022, dibranët protestuan në fshatin Fushë-Alie dhe adresuan mungesën e informacionit dhe neglizhimin e komunitetit nga ana e institucioneve shtetërore. Ata pohuan se kanë dëgjuar për këtë projekt vetëm në media, por nuk kishin dijeni rreth planit të zhvendosjes dhe dëmshpërblimet.

Në tetor 2022, anëtarë të grupimit “Opposition to Skavica Dam” protestuan në Londër kundër ndërtimit të hidrocentralit Skavica në lumin Drin i Zi. Tubimi u mbajt përballë ndërtesës ku po zhvillohej një panair për përzgjedhjen e nënkontraktorëve nga kompania “Bechtel”.

Në 11 dhjetor 2023 dhjetëra banorë të Dibrës protestuan në Tiranë para Kryeministrisë kundër hidrocentralit mes thirrjeve : “Jo Skavica! Rroftë Dibra!”

Ndërsa u zhvilluan protesta, cështja po gjykohej në Gjykatën Kushteutese, ku më 30 janar 2024 Gjykata u shpreh se Kuvendi dhe Këshilli i Ministrave nuk kanë kryer si duhet konsultimin me publikun dhe nuk kanë garantuar pjesëmarrje efektive të komunitetit në fazën e hartimit të projektligjit.

Mirëpo, në asnjë rast gjykata nuk hodhi poshtë ligjin e posacëm që lejon ndërtimin e hidrocentralit.

Sipas avokatit Shaqir Manjani, vendimi i Gjykatës Kushtetuese në fakt është antikushtetues./Media Ndërtimi

Continue Reading

Ambienti

Dita Botërore e Ujit, vazhdon degradimi i lumenjve në Kosovë, kontrollohen nga operatorët e hidrocentraleve

Published

on

Në ditën Botërore të Ujit, 50 organizata të shoqërisë civile i janë drejtuar me një letër të hapur kryeministrit të vendit Albin Kurti. Me këtë letër të hapur kryeministrit Kurti i është kërkuar takim urgjent lidhur me situatën kritike dhe mbrojtjen e lumenjve.

Në letrën e tyre thuhet se “Ministri Aliu ka braktisur mandatin demokratik të dhënë nga populli, duke përjashtuar publikun nga proceset vendimmarrëse dhe duke lejuar që lumenjtë e Kosovës të jenë nën kontrollin e operatoreve të hidrocentraleve, për të cilët çdo pikë ujë në lum është humbje në xhepat e tyre”.

Letër e hapur Kryeministrit të Republikës së Kosovës, z. Albin Kurti 22.03.2024I nderuar Kryeministër Albin Kurti,Në rastin e Ditës Botërore të Ujit, më 22 Mars 2024, po ju drejtohemi me zhgënjim të thellë për të kërkuar anulimin e Udhezimit Administrativ (UA) MMPHI 04/2022 për Lejet Mjedisore për të i dhënë fund vendimeve arbitrare dhe abuzimeve me resurset tona natyrore nga Ministria e Mjedisit.

Që nga viti 2021, një grup i organizatave të shoqërisë civile dhe aktivistë janë duke u përpjekur që të sigurojnë përfshirjen e pjesëmarrjes publike në Udhezimin Administrativ (UA) 04/2022 për Lejet Mjedisore.

Kjo është bërë fillimisht duke dërguar komente në draftin e propozuar nga Ministria e Mjedisit në vitin 2021 por që asnjë nga komentet tona nuk është marrë për bazë.

Kërkesa jonë kryesore ishte që publiku i ndikuar të njoftohej dhe të kishte të drejtë të paraqiste dëshmi për gjendjen e mjedisit para dhënjes së lejes mjedisore, e cila është akti i fundit administrativ dhe që mundëson operimin apo shfrytezimin e resurseve.

Kjo është kërkuar për arsye se për leshimin e lejeve mjedisore, Ministria e Mjedisit merr parasysh vetëm informatat e dorëzuara nga operatoret, që, siç dihet në rastet e hidrocentraleve në Lumbardh dhe Lepenc, operatoret nuk kanë lajmëruar asnjëherë shkatërrimet masive.

Si organizata që ndjek punën e Ministrisë së Mjedisit, jemi të skandalizuar nga qasja e ministrit Aliu, ku me një arrogancë të pa parë injoron Kushtetutën e Kosovës, obligimet që rrjedhin nga direktivat e BE-së, udhezimet ligjore nga ju, rolin dhe te gjeturat e institucioneve mbikqyrse, therret konferenca per media dhe leshon deklarata publike kunder shoqerise civile, dhe më e rëndësishmja, injoron evidencën dhe faktet shkencore që dëshmojnë tharjen e lumenjve, humbjen e ujerave nëntokesore, dhe zhdukjen e biodiversitetit.

Është alarmante kur dëgjojmë propagandën e vazhdueshme për arritjet e ministrisë për të mbrojtur lumenjtë e Kosovës, pasi gjendja e lumenjve tanë, sidomos ata në parqet kombëtare, në Sharr dhe Bjeshkët e Nemuna, dëshmon qartë dështimin e ministrit Aliu për të mbrojtur ujerat e rrezikuara./Media Ndërtimi

 

Continue Reading

Trending