Connect with us

Trashëgimia Kulturore

Kombinim harmonik i vlerave të ndryshme etnike në shtëpitë e Janjevës

Published

on

Nëse keni shëtitur ndonjëherë nëpër rrugët e Janjevёs, sixhadeja e gjallë e trashëgimisë kulturore, fetare dhe natyrore padyshim do të të kishte tërhequr vëmendjen.

Është një kombinim harmonik i vlerave të ndryshme etnike që bashkëjetojnë bukur në këtë vend të jashtëzakonshëm. Janjevё, me thesaret e saj historike dhe arkitekturore, së bashku me trashëgiminë e saj kulturore jomateriale, qëndron si një dëshmi e unitetit midis komuniteteve të ndryshme.

Pashko Ivanoviqit, si shumë të tjerëve, i kujtohen shumë kujtime të dashura të fëmijërisë teksa ecën në rrugët e vjetra të Janjevёs. Ai ishte 11 vjeç kur familja e tij u nis për në Kroaci – por me kënaqësi kthehet në vendin e tij të origjinës një ose dy herë në vit.

“Unë u ktheva për herë të parë në vitin 2003 dhe ishte një ndjenjë e çuditshme sepse gjithçka dukej më e vogël. Megjithatë, për shkak të të gjitha kujtimeve dhe rrugëve të njohura ku luaja si fëmijë, m’u duk sikur të kthehesha në shtëpi”, thotë Pashko.

Familja e Pashkos banonte në një nga shtëpitë më të vjetra në Janjevё. Fatkeqësisht, kalimi i kohës ka bërë të vetën, duke e lënë shtëpinë në nevojë të madhe për restaurim për shkak të dëmtimeve të konsiderueshme.

“Shtëpia jonë mbart historinë e familjes sonë por gjithashtu mishëron thelbin e trashëgimisë multikulturore të Janjevёs”.

Pashko kujton me dashuri kohët kur ai i ndihmonte prindërit e tij në punëtorinë në katin e parë të shtëpisë së tij – ku ata bënin lodra dhe korniza plastike. Edhe tani, teksa ai viziton shtëpinë, prania e makinës së vjetër të prodhimit ngjall kujtime nostalgjike.

Shtëpia e familjes së tij – në mesin e 14 shtëpive të tjera në Qendrën Historike do të rehabilitohet dhe restaurohet – duke ruajtur vlerat kulturore dhe historike, si pjesë e projektit “Trashëgimia kulturore si nxitës për ringjalljen ekonomike të Janjevës”, financuar nga Bashkimi Evropian dhe Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.+

Kjo përpjekje synon të ruajë vlerat kulturore dhe historike të këtyre shtëpive, duke kontribuar në zhvillimin e përgjithshëm të turizmit në Janjevё. Pasi të rigjallërohet, shtëpia e familjes së Pashkos do të shndërrohet në një shtëpi pritëse, e cila do të mirëpresë vizitorët.

Aktualisht po kryhen ndërhyrje emergjente për restaurimin dhe konsolidimin e strukturave në nëntë prej shtëpive më të dëmtuara. Projekti gjithashtu parashikohet të nisë punimet infrastrukturore për ndërtimin e rrjetit të ri të ujësjellësit dhe kanalizimit në të gjithë Janjevёn.

Me investimin e Komunës së Lipjanit, punët infrastrukturore në rrjetin e ujësjellësit dhe kanalizimit do të shtrihen në tërë fshatin. Këto zhvillime ofrojnë një bazë solide për rritjen e turizmit në zonë.

Pashko, i shoqëruar nga një grup miqsh, së fundmi vizitoi Janjevёn me një plan ambicioz në mendje.

“Ne e kemi diskutuar shpesh idenë e hapjes së një fabrike birre artizanale. Me shtimin e elementeve turistike dhe disponueshmërinë e akomodimit, do të bëhet shumë më e lehtë për ne”.

Pashko pret me padurim ringjalljen e Qendrës Historike të Janjevёs, duke besuar se ajo jo vetëm që do të tërheqë investime, por edhe do të fuqizojë turizmin.

Projekti “Trashëgimia kulturore si nxitës për ringjalljen ekonomike të Janjevё” jo vetëm që fokusohet në restaurimin e 14 shtëpive më të rrezikuara, por gjithashtu synon të fuqizojë banorët e Janjevё/Janjevo. Nëpërmjet programeve të zhvillimit të aftësive dhe granteve të vogla për bizneset e reja dhe ekzistuese, projekti synon të krijojë mundësi pune dhe të nxisë rritjen socio-ekonomike në rajon.

Trashëgimia Kulturore

Nxënësit e Prizrenit njoftohen me zejet e vjetra dhe trashëgiminë arkeologjike

Published

on

Qindra nxënës të shkollave të Komunës së Prizrenit kanë marrë pjesë në vizitat tek zejet e vjetra aktive si dhe në Muzeun Arkeologjik të rajonit të Prizrenit të organizuara nga EC Ma Ndryshe.

Vizitat grupore të nxënësve kanë shërbyer për ndërgjegjësimin dhe edukimin e brezave të rinj lidhur me artizanatet e trashëguara brez pas brezi, sikurse edhe për t’u njohur më për së afërmi me vlerat e trashëgimisë arkeologjike të rajonit të Prizrenit.

Gjatë këtyre vizitave nxënësit kanë pasur mundësinë që të zbulojnë fshehtësitë e punës së mjeshtërve të dalluar të zejes së filigranit, të plisit dhe të farkëtarisë, duke përfituar njohuri edhe për historikun e këtyre zanateve, dhe rëndësinë e ruajtjes së kësaj tradite në këto anë.

Ndërsa nikoqirët e Muzeut Arkeologjik të rajonit të Prizrenit duke prezantuar para nxënësve artefaktet e ekspozuara kanë dhënë edhe informata shtesë mbi kohën e gjetjes si dhe funksionin që ato kanë kryer, sikurse edhe rëndësinë e dokumentimit e ruajtjes së tyre.

Këto vizita janë realizuar në kuadër të projektit “Trashëgimia kulturore gjithëpërfshirëse” që përkrahet nga Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve.

Continue Reading

Trashëgimia Kulturore

Objekte të trashëgimisë kulturore të transformuara në mobilje

Published

on

Instituti Kombëtar i Regjistrimit të Trashëgimisë Kulturore në Shqipëri ka shprehur shqetësimin se disa objekte të trashëgimisë kulturore janë transformuar në kundërshtim me karakterin e tyre historik ose artistik. Disa prej objekteve madje janë transformuar në mobileje.

Instituti  thotë se shkatërrimi dhe transformimi i pasurive kulturore në kundërshtim me karakterin e tyre historik ose artistik përbën po ashtu një vepër penale, e cila është po aq e rëndë sa vjedhja dhe trafikimi i tyre.

Sipas këtij instituti, nga objektet e sekuestruara ndër vite nga Policia e Shtetit në kuadër të operacioneve të përbashkëta policore janë konstatuar dëmtime, ndërhyrje dhe transformime në objekte të trashëgimisë kulturore.

IKRTK përcolli pjesë nga ikonostasi i Kishës së Shën Thanasit Karavasta si dhe porta e hyrjes kryesore në Kishën e Shën Kollit në Vanaj, janë vetëm disa prej këtyre objekteve të transformuara në “mobilje”, të cilat gjenden në ruajtje në ambientet e IKRTK./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trashëgimia Kulturore

Veshja mirditore 120-vjeçare tërheq turistë të huaj

Published

on

Në restorantin e tij në Perlat të Mirditës në Shqipërinë veriore, Ermal Duka ka ekspozuar veshjen mirditore që gjyshja e tij e ka veshur ditën e dasmës, 120 vjet më parë.

Ai duket se ia ka ditur vlerën përpara se veshja mirditore të shpallej “vlerë kombëtare”.

Ky vendim u miratua në dhjetor të vitit të kaluar nga Këshilli Kombëtar i Trashëgimisë Kulturore të Shqipërisë, ndërsa propozimi u bë nga Unioni “Mirdita”. Pjesë e grupit për përgatitjen e dosjes ishin historianë, juristë, akademikë dhe etnologë.

Ministrja e Kulturës e Shqipërisë, Elva Margariti, tha atëkohë se kjo veshje e mbushur me simbole mitike e kulti “e ka shoqëruar me shekuj gruan e krahinës së Mirditës”.

Mirdita është një rajon në Qarkun e Lezhës, rreth 85 kilometra në veri të Tiranës, dhe ka rreth 27.000 banorë.

Veshja mirditore 120-vjeçare tërheq turistë të huaj

Ermali thotë se prej se ka ngritur biznesin e tij, vite më parë, e ka menduar edhe ekspozimin e kësaj veshjeje, që e konsideron të shenjtë.

“Ideja e ekspozimit të veshjes ka ecur paralelisht me idenë e ndërtimit të agro-turizmit. Ekspozimi i saj është traditë e çdo mirditori në çdo hapësirë ku i jepet mundësia. E kemi të shenjtë si veshje, ka qëndruar aq autoktone sa vetë treva”, thotë Ermali për Radion Evropa e Lirë.

Etnologia shqiptare, Afërdita Onuzi, thotë se veshja mirditore ka vlera të jashtëzakonshme.

Shpallja si vlerë kombëtare ka, sipas saj, vlera jo vetëm për veshjen, por edhe për shumë objekte e dukuri që lidhen me të.

“Janë disa elemente shumë specifike, siç është ‘xhupja’ [pjesë e veshjes mirditore që përdoret në ceremoni, por edhe në dimër, pasi është e trashë] që dokumentojnë një periudhë kur kombi nisi të merrte formën e tij të plotë të organizimit të një shteti. Kjo veshje përkon me kufijtë e përhapjes së shtetit të Arbrit të shekullit XII-XIII”, thotë etnologia.

E gjithë veshja, sipas saj, ka simbole të periudhave të ndryshme, por më interesantja për të mbetet “xhupja”, apo “xhahengu”, siç i thonë mirditorët.

Interes për ta studiuar veshjen mirditore, sipas Onuzit, përbëjnë edhe teknikat e qëndisjes së saj, të qepjes me fije, me shumë ngjyra e me bizhuteri.

Ajo shfaq shpresën që kjo veshje, një ditë, të shkojë “atje ku e ka vendin” – në Agjencinë e Kombeve të Bashkuara për Kulturë, UNESCO.

Në muajin dhjetor, nën mbrojtje të UNESCO-s është futur shtegtimi i bagëtive në Shqipëri.

Pjesë e trashëgimisë botërore të UNESCO-s janë edhe: Gjirokastra, Butrinti, Berati, Liqeni i Ohrit, Lumi i Gashit në Luginën e Valbonës, si dhe xhubleta./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending