Connect with us

Aktuale

At Gjergj Fishta “i burgosur në dry” pranë restorantit “Mrizi i Zanave”, rivalitetit bark – shpirt në vështrimin e arkitektit Arbër Sadiki  

Published

on

Lajmet e mbrëmjes thonë se nesër në Shëngjin do të ketë shi përgjatë gjithë ditës. U pa puna: nesër nuk ka plazh. Vendosa të shkoj në Fishtë, rreth njëzetë kilometra larg nga këtu, vendlindjen e poetit, intelektualit, klerikut, thënë shkurt një prej mendjendriturve më të mëdhenj të kohës që jetoi, At’ Gjergj Fishtës.

Saktësisht, destinacioni im ishte pikërisht vizita në kullën e tij. Fshati ishte rreth 15 minuta shkëputur nga magjistralja Lezhë – Shkodër. Për ta bërë edhe më të lehtë vendndodhjen e saktë me referenca bashkohore, i njëjti fshat ku gjendet restoranti “Mrizi i Zanave” në të cilin ka pak njerëz që rrugëtojnë për Velipojë, Shkodër e Ulqin, e të mos kishin ndaluar për të provuar menynë e begat që ofron. Ka edhe shumë të tillë që bëjnë qindra kilometra rrugë vetëm për të drekuar aty.

Nga të gjithë miqtë që pyeta të gjithë kishin qenë të paktën një herë, por çuditërisht asnjëri prej tyre, ama apsolutisht asnjëri, nuk kishte qenë për të vizituar shtëpinë e At’ Gjergj Fishtës asnjëherë edhe pse ajo ishte vetëm katër minuta larg nga restoranti në fjalë. E kuptoj! Kohët që po jetojmë njerëzit janë dhënë më shumë pas plotësimit të kënaqësive të barkut, si: mishi edhit, kecit, gicit, pulës e shotës, e më pak pas kënaqësive të shpirtit dhe mendjes si: poezia, besimi e dija.

Këtë ma vërtetoi plotësisht edhe gjendja në të cilën gjeta këtë derë të madhe të kulturës kombëtare. Mirëseardhje të ofronin dy dryrë, njëri në portën e hyrjes së oborrit rrethuar me një mur guri të ulët dhe tjetri në derën e hyrjes së kullës. Ky i pari pak më i vogël, ndërsa i dyti të fuste frikën vetëm ta shikoje se lëre më të merrje guximin të provoje ta hapje. Rastësi apo qëllimshëm, edhe për nga forma ishte i njëjtë me dryrët me të cilët u lidhën dhe u torturuan deri në vdekje 40 martirët e klerit katolik të gjithë miqtë dhe shokë të Fishtës. S’ka se si do të përfundonte ndryshe edhe vet At’ Gjergji po të mos vdiste para se komunistët të merrnin peng Shqipërinë.

Për një çast mendova se ky dry ishte ai që kishte tepruar e që ishte dedikuar atij, e që e kishin ruajtur për t’ja vendosur kullës së tij, sepse At’ Gjergj Fishta duhet prangosur patjetër, i gjallë apo i vdekur. Brenda oborrit të shkretë qëndronte një bust i Gjergjit hijerëndë, një flamur i përcëlluar prej diellit prapa shpinës së tij, në mes dy dryrësh në një qetësi morti. Çuditërisht nuk lëvizte gjë e gjallë as në kullat përreth ashtu si edhe në gjithë fshatin që e kishte mbuluar një nuancë gri, ndoshta edhe për shkak motit me shi që na përcillte.

Unë në fakt prisja diçka krejt ndryshe, sidomos pasi që kisha dëgjuar se ndërtesa rishtas ishte rinovuar. Prisja dyer të oborrit hapur krah më krah. Portë të kullës ku mund të hyej pa trokitur. Shkallë përgjatë të cilave ngjitesh me gjysmë frymë gjer sa arrin tek dhoma ku lindën me dhjetëra mijëra vargje të këtij gjeniu. Prisja që dhomat tjera të ishin të gatshme dhe krah hapur për të pranuar shkrimtarët e rinj të cilët do të mund të kalonin netët të tëra duke banuar, frymëzuar e punuar në to.

Do e merrja me mend si do të ndihej një shkrimtar i ri brenda këtyre mureve ku çdo gurë jep një frymëzim. Kushedi se sa Lahuta e Malcís, Anzat e Parnasit, Gomari i Babatasit e Shqyptari i gjytetnuem do të kishte lindur përditë. Fundja një praktikë të tillë ndjekin shumë vende të botës. Kam miq shkrimtar të cilët kanë përjetuar eksperienca të tilla duke shkuar dhe jetuar me muaj të tërë nëpër shtëpitë e shkrimtarëve të mëdhenj botëror nëpër Poloni, Gjermani, Çeki, Turqi e gjithandej, gjithmonë finasuar nga qeveritë e vendeve respektive. Që të gjithë janë kthyer me produkte të jashtëtakonshme artistike e mbi të gjitha me shpirtin plot.

Po, se desh harrova! Në fakt, e vetmja gjë e gjallë që na priti ishte një qenush i vogël qimebardhë i cili përçudi nuk lehu kur mbërritëm, por që nuk pushoj së lehuri kur po hipnim në makinë dhe po zhdukeshim që andej sikur donte të na thoshte: “Rrini, rrini, se ka kohë që kjo derë e madhe nuk ka pritur miq”. Derisa po e linim në sfond kullën dhe të lehuarat lutëse të qenushit që sa iknim e humbisnin në ajër mua më kumbonin në kokë vargjet nga e Fishtës nga “I dbuemi”:

***

Lamtumirë ti shpija e t’parvet,

Ku ma s’parit m’agoi drita

E ku strehë u dhançè shtektarvet

Miqt e babes edhe ku i prita

***

T’i kthehemi edhe njëherë rivalitetit bark – shpirt. Që të mos keqkuptohemi. Nuk kam asgjë kundër “Mrizit të Zanave”. Përkundrazi. Kam shumë respekt për idenë origjinale biznesore e mbi të gjitha për ndikimin e tij në ekonominë familjare të fshatarëve të zonës të cilëve u siguron treg të vazhdueshëm për prodhimet e tyre bujqësore dhe blegtorale. Për t’i dalur borxhit po i bëjë edhe një reklamë të vogël: Rakinë e ftoit e ka më të mirën që kam provuar ndonjëherë, e nuk kam provuar pak.

Por, thjesht po e përdor atë për të bërë një paralele në mes nevojës së barkut dhe asaj të shpirtit e mendjes. E respektoj edhe të parën patjetër, por pasiqë të kishit ngopur atë me menynë e pasur të “Mrizit të Zanave” me supëra, paragjella, pasta e antipasta, pjatë e parë, pjatë e dytë, ushqim të ftohtë e të ngrohtë, ju këshilloj që menynë ta mbyllni me një ushqim shpirtëror, ju siguroj se do ju bëjë mirë. E keni vetëm katër minuta larg një pjatë të jashtëzakonshme për shpirtin, derisa për çdo pjatë barku rëndomt prisni më gjatë!

*Udhëpërshkrim nga arkitekti ARBËR SADIKI/ Media Ndërtimi.

 

Aktuale

Festivali të Arkitekturës dhe Dizajnit ‘Concéntrico’, shënon edicionin jubilar në Spanjë

Published

on

Nga 25 prilli deri më 1 maj 2024, në qytetin spanjoll Logroño, Concéntrico përgatitet për edicionin e tij të 10-vjetorit. I parashikuar si një soditje e ndryshimit të mjediseve urbane dhe një mundësi për të ndarë njohuri rreth këtyre proceseve, Festivali Ndërkombëtar i Arkitekturës dhe Dizajnit të këtij viti përfshin formate të reja për të angazhuar një audiencë më të gjerë dhe për të eksploruar kohën si një katalizator për ndryshimin në dizajnin urban dhe social.

Festivali zgjeron programin e tij, duke shfaqur 21 instalime nga dizajnerë të 20 kombësive të ndryshme, përveç disa nismave dhe eksplorimeve të tjera.

Instalacionet urbane përfaqësojnë ndoshta aspektin më të dukshëm dhe më tërheqës të festivalit, duke eksploruar temën përmes dizajnit dhe duke synuar të gjenerojë ndërveprime midis arkitektëve dhe publikut më të gjerë. Që nga viti 2015, festivali ka krijuar mbi 120 instalime urbane.

Këtë vit, arkitektët dhe projektuesit e ftuar propozojnë një shumëllojshmëri të gjerë qasjesh, nga rinatyrëzimi i hapësirave publike, tek riinterpretimi i metodave popullore, ripërdorimi i materialeve nga botimet e mëparshme, krijimi i eksplorimeve përmes lëvizjes ose sfidimi i konceptit të strehimit. Eksploroni listën e plotë të instalimeve urbane të ardhshme të përgatitura për këtë edicion.

Edicionet e mëparshme të festivalit mirëpritën ndërhyrje nga dizajnerë të njohur dhe të ardhshëm, duke përfshirë Studio Ossidiana, Tudor Vlāsceanu Architect, Rintala Eggertsson Architects ose Piovenefabi. Duke hapur biseda rreth komunitetit dhe identiteteve lokale, si dhe çështjeve të përfshirjes, ndryshimit të përkufizimeve të familjeve apo sfidave të ekologjisë, festivali përfaqëson një mundësi për eksplorim përmes dizajnit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Auditohet procesi i lejeve të ndërtimit në Komunën e Prishtinës për periudhën 2021-2023

Published

on

Në vazhdën e zbatimit të Planit Vjetor të Auditimit për sezonin auditues 2023/2024, Zyra Kombëtare e Auditimit (ZKA) është duke realizuar auditimin e performancës “Procesi i lejeve të ndërtimit në komunën e Prishtinës” për periudhën 2021-2023.

Auditimi do të vlerësojë nëse komuna e Prishtinës përdori në mënyrë efektive dhe efikase mekanizmat që sigurojnë së ndërtimet e larta janë në përputhje me planifikimet hapësinore, nëse komuna përdori mekanizmat në dispozicion për të siguruar se janë lëshuar certifikatat e përdorimit e që përbëjnë vërtetim të cilësisë dhe sigurisë së ndërtesave për përdorim.

Duke pasur parasysh zhvillimin e hovshëm të ndërtimeve të larta në komunën e Prishtinës dhe sigurimin e kushteve sa më cilësore të banimit, Zyra Kombëtare e Audimit përmes këtij auditimi do të vlerësojë gjendjen aktuale me qëllim të përmirësimit të procesit të lejeve të ndërtimit dhe pajisjes me certifikata të përdorimit në Komunën e Prishtinës.

Zyra Kombëtare e Auditimit vlerëson se është me interes për publikun vlerësimi i procesit të dhënies së lejeve të ndërtimit që nga planifikimi e deri të lëshimi i certifikatave të përdorimit./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

Rreth 400 ndërmarrje të vogla dhe të mesme priten të përfitojnë grante

Published

on

Sot përfundon afati për aplikim për grante për ndërmarrjet mikro të vogla dhe të mesme, e hapur nga Agjencia për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë. Zyrtarë nga KIESA thonë se në tri kategori të ndryshme, pritet t’i kenë rreth 400 përfitues të granteve, ndërsa vlera totale e mbështetjes është 2.5 milionë euro.

Grant-skema për blerjen e makinerive prodhuese dhe përpunuese në vlerë prej 1.7 milion euro, Grant-skema për certifikimin e produkteve, në vlerë prej 500 mijë euro, dhe Grant-skema për digjitalizimin e bizneseve në vlerë prej 300 mijë euro, janë tri thirrje për aplikim nga KIESA, për ndërmarrje mikro, të vogla dhe të mesme.

Drejtori i Agjencisë për Investime dhe Përkrahjen e Ndërmarrjeve në Kosovë, Zef Dedaj, në një intervistë për Radio Kosovën, thotë se qëllimi i kësaj mbështetjeje është që të nxitë bizneset për të kontribuuar në ekonominë qarkore dhe për të digjitalizuar bizneset e tyre. Ai thotë se bizneset e udhëhequra nga gratë dhe ato me synim punësimin e grave, do të kenë përparësi më shumë.

“Këtë vit te makineria presim t’i kemi rreth 70 – 80 përfitues, te certifikimi 25 deri në 300, te digjitalizimi i bizneseve rreth 100 kompani përfituese. Kur flasim për grant-skemat e dy viteve të fundit, te digjitalizimi, nga 64 përfitues kemi pasur 34 biznese femra, nga 70 që i kemi pasur për makineri vitin e fundit 9 apo 10 prej tyre kanë qenë të udhëhequra nga femrat. Kriteret bazë të udhëzimit administrativ duhet t’i plotësojnë të gjithë, e në këtë rast kur flasim për biznese të udhëhequra nga gratë, ato kanë pikë më shumë. Dua të theksoj se mjaft shpesh kemi biznese të udhëhequra nga gratë që janë prezentë në panaire”, tha ai.

Ater Arifi, nga Prizreni, ka 23 vjet që merret me artizanate të ngjyrosjes dhe dizajnit. Duke folur për Radio Kosovën, ajo thotë se përkrahjet nga komuna dhe ministria u ndihmojë që të ecin përpara drejt zhvillimit.

“Qe 23 vjet i mësoj gratë në kurse për ngjyrosje në dru, pëlhurë, xhama, stoli dhe prodhim të sapunëve bio. Deri më tash i kemi trajnuar mbi 15 gra që tashmë kanë marrë këtë profesion, e për këtë na ka përkrahur komuna me drejtoritë, grante prej ministrisë dhe shumë gra janë punësuar në Prizren. Kursi zgjat dy muaj, janë teknika të ndryshme. Këto panaire na ndihmojnë shumë. Kemi marrë subvencion para dy vitesh dhe jemi shumë të kënaqur”, theksoi ai.

Edhe Zejxhan Celina, një filigraniste nga Prizreni, thotë se ka biznes individual që merret me stoli filigrani të kombinuar me perla.

“Përfitojmë grante e subvencione, por nuk na japin para për të blerë materialë, ato i jepen për inventarë p.sh makina, tavolina e të tjera. Grantet i marrim vetëm një herë, sepse dy tavolina apo makina nuk na duhen. Organizojmë kurse të ndryshme dhe duhet të aplikojmë për subvencione, sepse Prizreni është një vend që ka shumë turistë dhe duhet ta zgjerojmë kapacitetin e punës dhe ta profesionalizojmë edhe më shumë. Në panaire ne njohim njerëz, shohim produktet tona sepse jo gjithkush ka mundësi t’i shoh”, tha ajo.

Ndryshe, përveç këtyre tri grant-skemave, Ministria e Industrisë, Ndërmarrësisë dhe Tregtisë, pritet të lansojë edhe tri grant-skema të reja për zhvillim të inovacionit, turizmit dhe artizanateve./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending