Connect with us

Aktuale

“Arkitektura në botë, laboratorium futiristik i kulturës”, shkruan Ylber Vokshi Ylli

Published

on

Me rastin e vdekjes së arkitektit të madh Richard Rogers, arkitekti Ylber Vokshi Ylli na sjell një shkrim që e kishte dërguar nga Parisi për lexuesit shqiptarë sa ishte student i arkitekturës për Qendrën nacionale për kulturë dhe art “ ZhorzhPompidu”.

“Arkitektura në botë, laboratorium futiristik i kulturës”

Një objekt francez ende nuk ka shkaktuar interesime dhe reagime më kontradiktore në botën e artit, që nga viti 1889, kur është realizuar pyrgu i njohur i Ajfelit, i cili paralajmëroi  një drejtim të ri në arkitekturën botërore. Ky është pallati  “Beaubourg” (Bobur), në të cilin është vendosur Qendra nacionale për kulturë dhe art “ZhorzhPompidu”.

Lindi me iniciativën e një njeriu, emrin e të cilit e mbanë, e sipas projektit ideor të ekipit ndërkombëtar të arkitektëve. Ky “ laboratorium i kulturës” sot është në mes të Parisit të vjetër, duket pak ofensiv, por askush nuk mund t’ia mohojë ekzistencën, pasi ai, pas shume kohe, i bënë konkurrencë  “pirgut francez”

Pallati  “Beaubourg”është i vendosur në pjesën lindore të sheshit ( bulevardit) ”Sebastopol”, në zemrën e Parisit të vjetër, ku ndërtesat e ndërtuara para disa shekujsh janë të renditura në rrugë të ngushta. Aty, në një hapësirë  të vogël, është ngritur kjo “rafineri” me dimensione impozante: 168 metra e gjatë, 66 metra e gjerë dhe 44 metra e lartë. I tërë pallati ka nje sipërfaqe prej afro 100.000 m2, ku janë te vendosura katër institucione të rëndësishme kulturore, të cilat bashkëpunuan në realizimin e projekteve të ndryshme kulturore.

Biblioteka informative është e kompletuar me fond të pasur librash nga të gjithë lëmenjtë e jetës. Në institutin për modelime industriale punohet në gjurmimin e formave të reja të të shprehurit në art. Arkivi dhe biblioteka e Muzeut të Artit Bashkëkohës janë pajisur me teknikën më bashkëkohëse dhe vazhdimisht bashkëpunojnë me qendra të tjetra kulturore ne Francë. Ekspertët me eminentë janë tubuar në institutin për gjurmime muzikore, ku punojnë në zhdukjen e kufirit të improvizuar mes artit muzikor dhe shkencës, përkatësisht nëdefinimin  e ri të toneve muzikore. Idetë avangarde të punës së qendrës “Pompidu” dhe  programi ambicioz i paraparë në një tërësi funksionale, vetvetiu kanë kërkuar shprehje adekuate arkitektonike.

Duke u bazuar në këtë, në  konkursin ndërkombëtar, juria e përberë nga arkitektët mënjë projekt të tille, i cili ishte i çuditshëm për qarqet konservatore franceze.

Qendra “ ZhorzhPompidu” në tërësi është objekt i çuditshëm jo i rëndomtë, por në mënyrën e vet arkitektonike – e të njohur botërore vendosi te realizohet projekti i përbashkët arkitektonik i Renzo Pianos (italian) dhe Richard Rogers-Riçard Roxhersit (anglez), edhe pse ka pasur shumë kritika për guximin e jurisë pse e ka pranuar. Ajo është një “letër e pastër” vëllimi i lirë për çdo artist qe ta definojë me aftësitë e tij kreative. I tërë pallati është mbështjell me qelq të cilin e mban konstruksioni i shtyllave të çelikta, ngjashëm me skelet, prandaj pallati, edhe pse i përfunduar, duket se ende është duke u ndërtuar. Është kjo një tërësi kubistike e komponuar në qelq e çelik. Posaçërisht fascionon paraqitja origjinale e konstruksionit të çelikut e studiuar hollësisht. Arkitektët, pa ngurruar, në fasadën lindore kanë vendosur gypat e instalimeve për ujësjellës, për ajër dhe rrymë elektrike,të ngjyrosur me ngjyra primare dhe te komponuar në frymën e dizajnit bashkëkohës. Në këtë mënyrë është fituar një koloritet elegant, i cili në shikim të parë vë në dyshim vizitorin se mos gjendet para ndonjë vigani industrial.

E kundërta me këtë fasadë eksplozive, që tërë pallati i jep pamje futuriste, gjendet fasada kryesore, e qetë dhe elegante, ritmin e së cilës e ndërpresin shkallët e lëvizshme të vendosura në një tunel qelqi. Nga koloriteti i fasadës fqinje ka mbetur vetëm një shirit i kuq për të theksuar lëvizjen e dinamikën e kohës, në të cilën jetojmë. Me ndihmën e zgjidhjes interesante të konstruksionit është fituar një hapësirë e brendshme, e lirë dhe fleksibile, e cila mundëson zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme kulturore.

Me qindra vizitorë çdo ditë prej orës 10 në mëngjes deri në orën 22 në mbrëmje, kalojnë nëpër portalet e qelqit, qarkullojnë nëpër shkallët e lëvizshme, poshtë e lart, duke përjetuar asociacione të këndshme nga pamja e jashtme megalomane, gjer në befasi të shumta, për të arritur lart në restorant, prej nga shtrihen pamje të bukura të Parisit.

Ne brendinë e këtij tempulli të kulturës me të vërtet gjejmë gjithçka: libra, piktura, projekte, dizajn, muzikë, teatër, kino, me një fjalë tërë enciklopedinë aktuale të shprehur në qelq e çelik. Në ekspozitat, që ndërrohen në mënyrë kontinuale, njihemi me veprat origjinale të Pikasos, Shagalit, Matisit, Kandinskit e të shumë artistëve të tjerë  me famë botërore. Arkitektura e qendrës “ZhorzhPompidu” është shprehje e të arriturave teknologjike të kohës së sotme. Është ky një definim i përshtatshëm arkitektonik, i cili ka mundësuar realizimin e idesë për çka është planifikuar. Në mesin e shtëpive të vjetra te shekullit XVIII duket si një vajzë e bukur në mesin e veteranëve. Ky kontrast është i harmonizuar dhe freskon, pasi pallati e ka respektuar lartësinë e ndërtesave që e rrethojnë. Ajo është shkëputje stilistike me lagjen e vjetër, por materialisht është e lidhur me traditën e konstruksioneve franceze të çelikut.

Edhe pse e akuzuar për mbyllje ndaj masave të gjera, vetë zgjidhja arkitektonike e demanton atë, pasi muret e qelqta mundësojnë që i tërë pallati të jetë i hapur për të gjithë, si gjatë ditës ashtu edhe në mbrëmje, kur i tërë pallati ndriçon, duke simbolizuar votrën e re të kulturës në këtë pjesë të Parisit.

Ka kaluar më shumë se një vit qëkur kryetari Zhiskard’Esten solemnisht bëri inaugurimin e qendrës “Zhorzh Pompidu”. Kjo periodë e shkurtër plotësisht e demantoi shumë skeptik dhe kritikë te rrejshëm, duke afirmuar në mënyrë brilante qendrën, pasi vizitat e përditshme tejkaluan edhe parashikimet me optimiste. Njëherit, ky është inkurajim për vizitorët e artit bashkëkohës që të vazhdojnë me eksperimente të reja.

Ylber Vokshi Ylli, student i arkitekturës, Paris 1977.

Aktuale

UNOPS Kosova organizoi trajnim dy ditor për sigurinë në kantiere ndërtimi  

Published

on

UNOPS Kosova organizoi një Trajnim 2 ditor për Shëndetin, Sigurinë, Socialin dhe Mjedisin (HSSE) me pjesëmarrës nga Zyra e Bashkimit Evropian në Kosovë, Universiteti i Prishtinës.

Qëllimi kryesor i trajnimit ishte pajisja e pjesëmarrësve me konceptet kryesore të shëndetit dhe sigurisë në projektet e ndërtimit.

Vështrimet kryesore nga trajnimi:

Kuptimi gjithëpërfshirës dhe respektimi i rreptë i Rregullave të Artë të UNOPS për trajtimin e rreziqeve fatale ose të rëndësishme

Zbatimi i aftë i vlerësimeve dhe inspektimeve të plota të rrezikut në terren

Duke dhënë prioritet sigurinë dhe mirëqenien e çdo individi të përfshirë në projekt.

Ky trajnim u organizua në kuadër të projektit për ndërtimin e objekteve të reja për Fakultetin e Shkencave Matematiko-Natyrore të Universitetit të Prishtinës, i bashkëfinancuar nga Bashkimi Evropian në Kosovë dhe Universiteti i Prishtinës dhe me mbështetjen e UNOPS HSSE Unit.

Siguria është prioriteti ynë kryesor dhe ne jemi të përkushtuar të krijojmë një mjedis të sigurt pune për të gjithë./Media Ndërtimi

 

Continue Reading

Aktuale

Rama paralajmëron se Tirana do të jetë metropoli me atraktiv i Ballkanit

Published

on

Kryeministri Edi Rama i ftuar në një ceremoni në kryeqytet, foli për Tiranën dhe transformimin e saj ndër vite.

Rama tha se në 5-6 vitet e ardhshme, këto që shohim do të jenë një pjesë dhe jo shumica e asaj që do të shohim, duke theksuar se ka shumë projekte, dëshirë, ambicie dhe shpirti i sipërmarrjes është futur në një garë për ndërtuar ndërtesa jo vetëm të mira, por edhe të bukura.

Ai shton se Tirana kështu do të bëhet një destinacion edhe arkitektonik.

Sipas, Ramës gjatë viteve në vazhdim shqiptarët do të jenë banorë dhe qytetarë të njërit prej kryeqyteteve më të bukur të Evropës, duke specifikuar se Tirana do të jetë metropoli me atraktiv i Ballkanit dhe do të jetë kryeqyteti evropian i të gjithë Rajonit tonë.

“Kjo është historia e një qyteti që nuk i ka thënë të gjithë. Unë besoj që në 5-6 vitet e ardhshme, këto që shohim do të jenë një pjesë, jo shumica e atyre që do të shohim, sepse ka shumë akoma projekte, dëshirë, ambicie dhe një lloj gare që është futur në shpirtin e sipërmarrjes që të bëjmë ndërtesa jo thjeshtë të mira, por edhe të bukura, duke i dhënë Tiranës mundësinë që të bëhet një destinacion arkitektonik.

Një vend mes Ballkanit që do të disponojë një koleksion veprash të arkitekturës të mbledhura së bashku nga arkitektët më të mirë të kësaj kohe dhe do të krijojë një trashëgimi të denjë për gjeneratat e tjera.

Unë nuk dyshoj, që nëse sot në ndjejmë kënaqësinë që kemi dalë nga ai llum i tmerrshëm ku e hapëm shekullin e ri në Tiranë, nesër do të jemi banorë dhe qytetarë të njërit prej kryeqyteteve më të bukur të Evropës. Tirana do të jetë metropoli me atraktiv i Ballkanit dhe do të jetë kryeqyteti evropian i të gjithë Rajonit tonë.”, deklaroi kryeministri Rama./Media Ndërtimi

Continue Reading

Aktuale

“Brenda shtëpisë së zbrazët, ajo jeton mes kujtimeve dhe dëshmon forcën e Nënës”

Published

on

Në rrugën “Martirët Qerkezi”, në shtëpinë-muze qëndron Nëna Ferdonije. Brenda shtëpisë së zbrazët, ajo jeton mes kujtimeve dhe dëshmon forcën e Nënës. Shtëpia e familjes Qerkezi, në Gjakovë dëshmon gjenocidin dhe spastrimin etnik të Serbisë në Kosovë.

Nga aty, 25 vite më parë, forcat policore të Serbisë ia rrëmbyen dhe zhdukën të katër djemtë: Artanin, Armendin, Ardianin e Edmondin, si dhe bashkëshortin Halimin. Nga ajo shtëpi u rrëmbyen edhe Vegim Qerkezi, Shpejtim Ymeraga, Skender e Myrteza Dylhasi, dhe Shpend e Fatos Jetishi.

Në Dardaninë e Pejës, më 27 mars 1999 forcat e armatosura serbe, policë të njësive speciale dhe serb lokal, brenda tri orëve i masakruan 40 civilë shqiptarë të kësaj lagje.

Ne i kujtojmë çdoherë e nuk do t’i harrojmë kurrë.

Në këtë 25 vjetor i përkujtojmë edhe 75 të vrarët në masakrën në Klladernicë të Skënderajt, 18 të vrarët në Mamushë, dhe 10 anëtarët e familjes Rama të vrarë në Obiliq. Sot, në Fushë Kosovë përkujtohen 168 shqiptarët e vrarë nga forcat e armatosura serbe.

Me mall e dhembje, i kujtojmë sot dhe ҫdo ditë, të gjithë të vrarët dhe të zhdukurit me dhunë nga Serbia.

Sakrifica e popullit tonë është themeli i Republikës sonë të lirë.

Lavdi të gjithë të rënëve në rrugën e gjatë për çlirimin e Kosovës!

Albin Kurti, kryeministër i Kosovës. Prishtinë, 27 mars 2024./Media Ndërtimi

Continue Reading

Trending